Çekya Gıda Güvenliği Kurumu’nun yayımladığı son denetim sonuçları, hazır meyve sularında yapılan tağşişin ulaştığı boyutu gözler önüne serdi.
Denetim kapsamında Prag 5’teki Tesco Stores CR mağazasından alınan “Tesco %100 Portakal Suyu” ürününde yapılan laboratuvar analizleri, şeker içeriğine ilişkin ciddi bir uygunsuzluğu ortaya koydu.
Meyve şekerine botanik analizle anlaşıldı
Analize göre, üründe bulunan şekerlerin botanik kökeni, portakal ile uyum göstermedi. Bu bulgu, meyveden doğal olarak gelen şekerler dışında, ürünün dışarıdan farklı bir kaynaktan şekerle zenginleştirildiğini gösterdi.
Avrupa’da meyve suyu tağşişinin tespitinde kullanılan izotop ve botanik köken analizleri, bu yöntemin en net kanıtlarından kabul ediliyor.
Sahte gıda kategorisine alındı
Çekya yetkilileri, bulguların ardından ürünü “sahte gıda (fake food)” kategorisine aldı. Etiket üzerinde “İçindekiler: Konsantre portakal suyu” ifadesinin yer alması ise tüketiciyi yanıltıcı bilgi kapsamında değerlendirildi.
Tağşiş nasıl ortaya çıktı?
Analizde kullanılan botanik köken testi, meyve suyundaki şekerlerin izotopik yapısını inceleyerek şekerin: gerçekten portakal meyvesinden mi, yoksa pancar, mısır, şeker kamışı gibi ucuz kaynaklardan mı geldiğini ortaya koyuyor.
Meyve suyu alırken nelere dikkat edilmeli? Meyve suyunda tağşişin en yaygın yöntemleri neler?
Tesco’nun “%100 portakal suyu”nda tespit edilen tağşiş, sadece Avrupa’da değil, Türkiye’de de tüketicilerin daha dikkatli olması gerektiğini gösteriyor.
Meyve suyu kategorisi, hile yapılan gıda gruplarından biri olarak biliniyor. Bu nedenle tüketicilerin hem etiketleri doğru okumayı bilmesi hem de tağşiş yöntemlerini tanıması büyük önem taşıyor.
%100 meyve suyu – meyve nektarı – meyveli içecek farkı
%100 Meyve Suyu: Sadece meyveden elde edilen meyve suyudur. Şeker, aroma, boya, katkı maddesi eklenmesi yasaktır. Sadece meyvenin kendi doğal şekeri bulunur. En doğal ve mevzuata göre en sıkı denetlenen kategoridir.
Meyve Nektarı: Meyve suyunun su ve sınırlı şeker/asit eklenmiş hali. Bazı meyvelerin doğal asitliği veya yoğunluğu nedeniyle tek başına içimi zor olduğu için kullanılır (ör. vişne, kayısı). Şeker eklenebilir, bu yasal bir tağşiş değildir — ancak etikette açıkça yazmak zorundadır.
Meyveli İçecek: Meyve oranı çok düşüktür (%10–20 hatta daha az). Şeker, aroma, sitrik asit gibi katkılar içerebilir. “Meyve tadı” verir ama gerçek meyve suyu kategorisinde değildir.
Tüketici için en kritik nokta: %100 meyve suyu etiketi taşıyan bir ürüne şeker eklenmesi kesinlikle tağşiştir.
Meyve suyunda yapılan en yaygın hileler
Türkiye ve Avrupa’da laboratuvar sonuçlarına göre en sık görülen tağşiş türleri:
a) Şeker ekleme (sakkaroz, glukoz şurubu, fruktoz şurubu)
Ürünü daha tatlı ve yoğun göstermek için.
Türkiye’de %100 meyve suyuna eklenmesi yasak.
b) Ucuz meyveyle karıştırma
Nar → pancar veya üzüm
Vişne → elma
Portakal → mandalina veya greyfurt
Etikete yazılmayan her karışım tağşiştir.
c) Su ile aşırı seyreltme
Konsantre meyve suyunun fazla su katılarak hacminin artırılması.
d) Sentetik aroma veya renklendirici ekleme
Örneğin portakal aromasının portakaldan değil kimyasal aromadan gelmesi.
4) tüketiciler meyve suyu alırken nelere dikkat etmeli?
✔ 1) Etiketin ön yüzündeki ifadeye değil, arka yüzündeki içeriğe bakın
“%100” yazması yeterli değil. İçindekiler bölümünde tek bir madde görmelisiniz:
“Portakal suyu” veya “Portakal suyu (konsantreden)”
Başka bir şey yazıyorsa → %100 değildir.
✔ 2) “Şeker ilavesiz” ibaresi arayın
Kanunen %100 meyve suyuna şeker eklenemez ama bazı firmalar aromalı karışımlar satıyor.
Şeker ilavesiz ifadesi güven artırır.
✔ 3) Meyve nektarını meyve suyuyla karıştırmayın
Nektar → yasal olarak şeker içerir.
%100 tercih edenler için doğru kategori değildir.
✔ 4) Fiyat aşırı düşükse dikkat edin
Portakal hariç nar, vişne, üzüm gibi ürünlerde maliyet yüksektir. Çok düşük fiyat — çoğu zaman tağşiş riskine işaret eder.
✔ 5) Menşe ülke ve üretici bilgisi açık olmalı
Kayıt dışı veya markasız ürünlerde tağşiş olasılığı çok daha yüksektir.
✔ 6) Renk ve tat aşırı yoğun veya yapay geliyorsa şüphe duyun
Özellikle nar ve vişne suyunda normalin dışında parlak renkler → çoğu zaman yoğunlaştırılmış aromalar veya renklendiricilerle ilişkilidir.
