Mutfak kültürümüzün ayrılmaz bir parçası olan tuz, son zamanlarda çok farklı çeşitlerinin olmasıyla adından sıklıkla söz ettiriyor.
Sağlık üzerine farkındalığımız da arttıkça “hangi tuzu kullanalım, Himayala mı, kaya tuzu mu? İyotlu mu iyotsuz olsun” gibi sorular sık sorulmaya başlandı.
İşte tuzların arasındaki farklar ve bu soruların cevapları…
Tuz; tuz madenlerinden veya okyanus suyunun buharlaştırılmasından elde edilir. Tüm tuz türleri sodyum klorürden yapılır ve besin içeriği minimum düzeyde değişir. Daha az işlenmiş tuzlar az miktarda mineral içerse de, bu miktar önemli besinsel fayda sağlamak için yeterli değildir. Farklı tuzlar esas olarak lezzet için seçilir.
hangi tuz, nasıl üretilir?
En yaygın kullanılan sofra tuzu, yeraltı tuz yataklarından çıkarılır. Kirlilikleri gidermek için yoğun bir şekilde işlenir, bu da eser mineralleri de giderebilir. Daha sonra çok ince öğütülür.
Deniz tuzu, okyanus veya deniz suyunun buharlaştırılmasıyla üretilir. Çoğunlukla sodyum klorürden oluşur, ancak bazen çıkarıldığı yere bağlı olarak potasyum, çinko ve demir gibi az miktarda mineraller içerir. Sofra tuzu gibi rafine edilmediği ve öğütülmediği için, kurşun gibi okyanusta bulunan metalleri içerebilir.
Himalaya pembe kaya tuzu Pakistan'daki madenlerden elde edilir. Pembe tonu az miktarda demir oksitten gelir. Deniz tuzuna benzer şekilde daha az işlenmiş ve rafine edilmiştir ve bu nedenle kristaller daha büyük görünür ve demir, kalsiyum, potasyum ve magnezyum gibi az miktarda mineral içerir.
Kaya tuzu, yeraltındaki tuz yataklarından çıkarılan doğal bir tuz çeşididir. İçerisindeki mineralleri koruyan bir yapıya sahiptir ve rafine edilmediği için göreceli olarak daha sağlıklı bir seçenektir.
Koşer tuzu, yalnızca sodyum klorürden oluşur, eser miktarda mineral içerir. Sofra tuzuna göre daha az sodyum içerir. İyot içermez. İri taneli, kristal yapısı olan bir tuzdur.
hangi tuzu seçelim?
İnce öğütülmüş tuzlar yoğundur, bu nedenle iri taneli tuzlardan daha fazla sodyum içerirler. Sodyum içeriğinin markalar arasında büyük ölçüde değişebileceğini unutmayın, bu nedenle kesin miktarlar için “besin değerleri” etiketini kontrol edin.
Dünya Sağlık Örgütü ve Sağlık Bakanlığı tarafından “az ama iyotlu tuz” önerilmektedir. İyot ile takviye edilmemiş deniz veya kaya tuzunda günlük ihtiyacı karşılayacak kadar iyot yoktur. İyot eksikliği yetişkinlerde tiroid dokusunun giderek büyümesine yani guatra neden olur. özellikle çocuklarda zihinsel ve fiziksel gelişim problemlerine yol açabilir. Eksiklik kadar aşırı iyot alımı da tiroid fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir.
Bu nedenle sağlıklı bireylerde iri taneli ve iyot eklenmiş tuzları tercih edebilirsiniz.
Ne kadar tuz tüketilmeli?
İyotsuz tuzlar genellikle fermente yiyeceklerde, salamura işlemlerinde kullanılır. Tiroid hastalıkları gibi özel sağlık durumu olan bireylerin diyetlerinde kullanılır. Özellikle otoimmün tiroid rahatsızlığı olan kişiler, fazla iyot alımından kaçınmak adına iyotsuz tuzları tercih edebilir.
14 yaş ve üzeri sağlıklı bireyler için günde 2.300 mg sodyumdan veya 5 gramdan (1 çay kaşığından) fazla tuz tüketmemelidir. Aksi halde uzun vadede sağlığa zarar vermeye başlayabilir.
Sonuç olarak, tuz seçimi tamamen kişiseldir, sağlık durumunuza ve beslenme ihtiyaçlarınıza bağlıdır.
