İngiltere’nin aldığı karar, gıda endüstrisini daha sağlıklı tariflere yönlendirmede vergi mekanizmalarının ne kadar etkili olabileceğini yeniden gösterdi. Türkiye’de obezite hızla artarken benzer kapsamlı düzenlemeler, özellikle çocukların sağlığını korumak için artık kaçınılmaz görünüyor.
Türkiye’ye örnek olmalı!
Türkiye’de ise tablo her geçen yıl daha da ağırlaşıyor. Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de yetişkinlerin yaklaşık yüzde 34’ü obez, çocukluk çağı obezitesi ise son 10 yılda rekor düzeyde artmış durumda. İngiltere’deki bu uygulama Türkiye için de örnek olmalı.
Şeker vergisi artıyor
Yeni düzenlemeye göre İngiltere’de 100 ml’deki şeker sınırı 5 gramdan 4,5 grama indirilecek. Şeker oranı; 4,5–7,9 g olan içecekler alt vergi dilimine, 8 g üzeri içerenler ise üst vergi dilimine girecek.
Bu değişiklik sadece fabrikada paketlenen içecekleri kapsayacak. Kafelerde müşteriye anlık hazırlanan içecekler vergi kapsamı dışında kalıyor. Şekersiz süt ve bitki bazlı süt alternatifleri de muafiyet kapsamında.
İngiltere Sağlık ve Sosyal Bakım Bakanı Wes Streeting, yeni uygulamanın hedefini şöyle açıklıyor: “En sağlıklı çocuk neslini yetiştirmek istiyoruz. Endüstriyi yeniden formülasyonu bir norm haline getirmeye zorluyoruz.”
2018’de başlayan vergi büyük etki yaratmıştı
İngiltere’de şeker vergisinin önceki uygulamaları, hükümet verilerine göre 2015–2024 arasında uygun içeceklerde şeker oranının yüzde 50 azaldığını gösteriyor. Ayrıca yeniden formüle edilen ürünlerin satış hacmi yüzde 13,5 arttı.
Diş sağlığı üzerinde de önemli etkiler görüldü: 0–4 yaş arası çocuklarda çürük kaynaklı diş çekimleri yüzde 28 azaldı. Yetkililer, yeni uygulamanın 14 bin yetişkin obezite vakasını önleyebileceğini belirtiyor.
Türkiye İçin Ne Anlama Geliyor?
Türkiye’de şekerli içecek tüketimi Avrupa’nın en yüksekleri arasında. Piyasada satılan milkshake, aromalı kahveler ve tatlandırılmış sütlü içeceklerin büyük kısmı 100 ml’de 10–15 g şeker içeriyor. Bu da tek bir içecekte 12–15 küp şekere karşılık geliyor.
Türkiye’de:
• Yetişkin obezitesi: Yüzde 34
• Çocuk obezitesi: Yüzde 22’nin üzerinde
• Şekerli içecek tüketiminde yıllık artış: Yüzde 10’a yakın
