Yaz aylarında gıda zehirlenmeleri ciddi sağlık risklerine yol açabilir. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklığı zayıf bireyler için bu durum daha tehlikelidir.
Sıcak hava gıdaları nasıl bozar?
Yüksek sıcaklık, gıda zehirlenmesine yol açan bakteri, virüs ve parazitlerin çoğalması için ideal bir ortam yaratır. Kosova Ulusal Halk Sağlığı Enstitüsü’nün (IKPK) yayımladığı uyarıya göre, özellikle 30°C üzerindeki hava sıcaklıklarında mikroorganizmalar daha hızlı ürer. Bu da bozulma sürecini hızlandırır ve kontaminasyon riskini artırır.
Gıda zehirlenmesi neden olur?
Gıda zehirlenmesi; bakteri, virüs veya parazitlerle kirlenmiş gıdaların tüketilmesi, zararlı kimyasallar, gıdanın hazırlanması veya saklanması sırasında hijyen kurallarına uyulmaması sonucunda oluşur.
Gıda güvenliğinde kritik sıcaklıklar şöyle:
5°C’nin altında buzdolabı sıcaklığı, bakteriyel büyümeyi yavaşlatır.
60°C’nin üzerindeki sıcaklık ise bakterileri öldürür.
Bu iki aralık dışında kalan “tehlikeli sıcaklık aralığı”nda (5°C - 60°C) gıdalar kısa sürede bozulabilir.
En çabuk bozulan gıdalar hangileri?
Sıcakta hızla bozulan bazı riskli gıdalar şunlardır:
Et ve tavuk ürünleri: Çiğ ya da pişmiş olsun, uygun sıcaklıkta saklanmadıklarında kolayca bozulur.
Yumurta: Salmonella riski taşır. İyi pişirilmeli ve buzdolabında saklanmalıdır.
Süt ve süt ürünleri: Yoğurt, peynir, krema gibi ürünler sıcakta hızla ekşir, bozulur.
Deniz ürünleri: Tazeliğini hızla kaybedebilir.
Hazır yemekler ve açık büfe ürünleri: Uzun süre dış ortamda kalan yiyecekler kontaminasyon riski taşır.
Bebek mamaları: Hazırlandıktan sonra hemen tüketilmeli, saklanmamalıdır.
Sıcakta bozulmayan veya daha dayanıklı gıdalar
Her gıda sıcakta bozulmaz. Bazı dayanıklı gıdalar şunlardır:
Kuru bakliyat (mercimek, nohut, fasulye)
Paketli kuru gıdalar (makarna, pirinç)
Konserve ürünler (açılmamış)
Turşu, reçel gibi asidik ve şekerli gıdalar
Kuruyemiş ve kuru meyveler
Ancak bu gıdalar bile böceklenmeye ve nemlenmeye karşı uygun koşullarda saklanmalıdır.
Gıdalarda sıcağa bağlı bozulma belirtileri
Gıda bozulmasının ilk sinyalleri genellikle gözle fark edilir. Dikkat edilmesi gerekenler:
Koku değişimi: Ekşi, küflü ya da çürük kokular bozulma işaretidir.
Renk değişikliği: Gıdanın alışılmış renginde koyulaşma, grileşme ya da yeşillenme varsa tüketmeyin.
Yapışkan yüzey: Özellikle et, tavuk ve balıkta sümüksü yapı oluşması bozulmayı gösterir.
Kabaran ambalajlar: Özellikle süt ve konserve ürünlerde gaz oluşumu, içeriğin bozulduğunu gösterir.
Tadında bozulma: Hafif bir tat değişikliği bile risklidir, "bir şey olmaz" demeyin.
Yaz aylarında gıda güvenliği için pratik önlemler
Kosova Halk Sağlığı Enstitüsü ve uzman kuruluşların önerilerine göre, sıcak havalarda gıda zehirlenmesini önlemek için şu kurallara dikkat edin:
Yemekleri hazırladıktan sonra hemen tüketin.
Et, yumurta ve süt ürünlerini 70°C’ye kadar iyice pişirin.
Yiyecekleri buzdolabında 5°C altında, sıcak servislerde 60°C üstünde tutun.
Dondurulmuş ürünleri tamamen çözmeden pişirmeyin.
Yiyecekleri tekrar ısıtırken 70°C’ye kadar ısıtın.
Çiğ ve pişmiş gıdalar için ayrı kesme tahtası ve bıçak kullanın.
Hijyen hayati önem taşır
Sıcak havalarda kontaminasyon riski arttığı için hijyen kurallarına sıkı sıkıya uyulmalı:
Ellerinizi sık sık sabunla yıkayın.
Mutfak bezlerini düzenli olarak değiştirin ve kaynatın.
Gıdaları böcek ve kemirgenlerden koruyun.
Saklama kapları mutlaka kapaklı olsun.
Piknikte ya da seyahatte yalıtımlı çanta ya da taşınabilir soğutucu kullanın.
Son kullanma tarihi geçen ürünlerden uzak durun.
