Avrupa Birliği Hızlı Uyarı Sistemi RASFF, 26 Kasım 2025 tarihinde Türkiye’den İrlanda’ya gönderilen “Orijinal Gurme Lolipop (çeşitli aromalar)” ürünlerinde yasaklı renklendirici titanyum dioksit (E171) tespit edildiğini duyurdu.
Sınırda yapılan resmi kontrolde E171’in renklendirici olarak kullanıldığı belirlenirken, ürünlerin İrlanda’da dağıtımına izin verilmedi.
Yasaklı boyayı nasıl kullanıyorlar
Bu bulgu, kansere yol açma riski nedeniyle Avrupa Birliği ve Türkiye'nin gıdada kullanımını yasakladığı titanyum dioksitin, Türkiye'deki gıda üreticileri tarafından hâlâ kullanılabildiğini gösterdi.
Titanyum dioksit E171 nedir ve neden yasaklandı?
Titanyum dioksit (TiO₂), yıllarca şekerlemelerden çikolataya, sakızdan soslara kadar birçok gıdada beyazlatıcı ve opaklaştırıcı renklendirici olarak kullanıldı.
Ancak bu madde, nanopartiküller içerdiği için sindirim sistemi bariyerlerini aşabiliyor ve vücutta birikebiliyor.
Hücre hasarına neden olabilir
Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), 2021’de yayımladığı raporda: E171’in DNA kırılmalarına ve kromozom hasarına yol açabileceğini, genotoksisite riskinin göz ardı edilemeyeceğini ve bu nedenle gıda katkı maddesi olarak güvenli kabul edilemeyeceğini bildirdi.
Bu değerlendirme üzerine Avrupa Komisyonu, E171’in tüm gıdalarda kullanımını yasakladı. Yasak 2022’de yürürlüğe girdi ve bugün AB ülkelerinde titanyum dioksit içeren hiçbir gıdanın satılması yasaya uygun değil.
Hangi ürünlerde kullanılıyor?
E171 sadece gıdalarda değil: boyalar, ilaç kaplamaları, kozmetik ürünler, diş macunları gibi birçok üründe de kullanılıyor. Ancak gıdalarda kullanımı hem Türkiye hem de AB’de tamamen yasak durumda.
Türkiye'de satılan lolipolarda titanyum dioksit var mı?
Son dönemde RASFF kayıtlarında Türkiye’den gönderilen ürünlerde pestisit, toksin ve katkı maddesi kaynaklı birçok bildirim yer alıyor.
Bu kez konu pestisit değil, katkı maddesi suistimali. İrlanda yetkilileri, Türkiye’den gelen lolipopların, çocuklara yönelik bir ürün olması, nanopartikül içeren yasaklı bir renklendirici barındırması, EFSA risk değerlendirmelerini ihlal etmesi nedenleriyle ülkeye girişine izin vermedi.
Ancak aynı marka lolipoplar Türkiye'de de satılıyor. Ağırlıklı olarak çocukların tükettiği bu tip ürünlerin katkı maddeleri açısından da Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından sıkıca denetlenmesi gerekiyor.
Titanyum dioksitin sağlık riskleri neler?
Bilimsel raporlara göre titanyum dioksit nanopartikülleri, sindirim sisteminde emilerek karaciğer, akciğer ve lenf sistemine ulaşabilir, hücrelerde DNA hasarına, kromozom kırılmalarına yol açabilir.
Titanyum dioksite uzun süreli maruziyette kanser riskini artırabileceğine dair bulgular mevcut. Ayrıca E 171 bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz etkiler gösterebilir.
