Kalp hastalıkları bütün dünyada en önde gelen ölüm sebebidir.
Ülkemizde de durum benzer olup her yıl 150 bin kişi kalp hastalıklarından kaybedilmektedir.
Sağlıklı beslenme, kalp hastalıklarının önlenmesinde büyük bir öneme sahiptir.
Akdeniz tipi beslenme şekli kalp krizi riskini azaltmaktadır. Akdeniz diyetinin temelini sebzeler, balık tüketimi ve zeytinyağı oluşturur.
Burada Akdeniz diyetinin ayrıntılarına girmeden aklımıza kazınacak 5 tane kalp dostu gıdayı ve 5 tane de kalp düşmanı gıdayı sizlerle paylaşmak istiyorum.
1.Dostumuz Nar: 
Kalp dostu meyveler denilince ilk akla gelen meyve nar olmalıdır. Narın içeriğindeki maddelerden çözülür polifenol, tanin ve antosiyanin belirgin antioksidan etkiye sahip olup, özellikle risk ve stres altındaki kişilerde damar koruyucu etki yapmaktadır. Nar antioksidan ve antiaging etkisi en güçlü meyvelerden biridir.
Yapılan çalışmalarda narın kötü kolesterol LDL düzeyini azaltarak onu zararlı forma dönüşümünü engellediği ve koruyucu kolesterol HDL nin düzeyinde artma sağladığı gösterilmiştir.
Yine yapılan çalışmalarda narın damar üzerinde koruyucu etki yaparak kalp damar hastalığı oluşumun temel mekanizması aterosklerozu yavaşlattığı gösterilmiştir. Başka bir araştırmada da nar suyu kalpteki kan akımı üstünde olumlu etki gösterdiği saptanmıştır.
2. Dostumuz Ceviz: 
Ceviz kolesterol dengesini düzenleyen çoklu doymamış yağ asiti ve omega 3 den zengindir.
Ceviz tüketimi ile kötü kolesterol azalırken, iyi kolesterolda artış saptanır. Ceviz güçlü bir antioksidan olup, bu etkisini içerdiği tannin, polifenol ve E vitamini ile gösterir.
Antioksidan etki ile vücuttaki iltihabi cevap baskılanır ve damar sertliği gelişimi azalır. Ceviz aynı zamanda damar koruyucu etki gösteren esansiyel aminoasit arginin kaynağıdır.
Potasyum, magnezyum, kalsiyum ve lif içeriği zengin sodyumdan fakir ceviz tansiyon değerlerinde de düşme sağlar. Ayrıca cevizin kan sulandırıcı ve pıhtı azaltıcı etkiside vardır. Bütün bu etkiler bir araya gelerek kalp krizi riskinde azalma sağlar.
3. Dostumuz Balık: 
Kalp ve damar sağlığı için vazgeçilmez bir takviye olan Omega-3 yağ asitlerini balık tüketimi ile sağlayabiliriz.
Balıklardan aldığımız hayvansal omega-3 ler EPA ve DHA bitkisel omega-3 lere oranla kalbi daha iyi destekler.
Omega-3 ler damarları korur, kolesterol dengesini olumlu etkiler, kalp krizi riskini azaltır. İnme riskinde de azalma yaparak beyin sağlığını korur. Balık tüketimi ile omega-3 yanında Mg, K gibi mineralleri ve B vitamini de almış oluruz.
Tercih edilecek balıklar ön planda taze yağlı deniz balıkları olmalıdır. Sardalye, hamsi, istavrit, uskumru ve somon balıkları omega-3 oranı olarak zengin balıklardır. Haftada 2 gün balık tüketimi alışkanlık haline getirilmelidir.
4. Dostumuz Zeytinyağı: 
Sağlıklı bir beslenme profilinde günlük yağ tüketimi önemlidir. Bitkisel yağlar hayvansal yağlara oranla kalbi destekler ve kalp hastalığı riskini azaltır.
Bitkisel yağlar içinde birinci sıra tercih zeytinyağı olmalıdır. Tekli doymamış yağ asitlerinden oldukça zengindir. Antioksidan özelliğe sahip polifenol molekülleri natürel sızma zeytinyağlarında daha yüksektir. Rafine edilmemiş zeytin yağları ilk planda tercih edilmelidir.
5. Dostumuz Avokado:
Meyve grubuna giren bu mucizevi gıda omega-3 ve lifden oldukça zengindir. Hücreler için önemli bir mineral olan potasyum ve magnezyum da içerir.
Avokado B vitamini, C vitamini açısından da zengindir. Avokado da aminoasit ve protein de mevcuttur. Düzenli avokado tüketimi kolesterol ve kan basıncı seviyesini dengeler kalp ve damar sağlığını korur.
Avokado aynı zamanda bağırsak sağlığı ve sindirimi de olumlu etkiler.
Her gün olgunlaşmış bir avokadoyu salatalarınıza eklemeyi ihmal etmeyin.
Kalbin düşmanı gıdalar hangileri?
Kalbe zararlı gıdalar etkilerini birkaç yol ile gösterebilir. Hücresel bir kirli alan oluşturarak, insülin direncini tetikleyerek ve kilo aldırarak kalp üzerinde olumsuz etki gösterebilirler.
1. Düşman Trans yağ içeren gıdalar: 
Trans yağlar yapısı ısı ile değişmiş, damarlar için zararlı olan yağ yapılarıdır. Tekrardan ısıya maruz bırakılan yağlar trans yağların ana kaynaklarından biridir. Bu nedenle kaynağı belirsiz kızartmalar, fast-food ve fırınlanmış ürünlere şüphe ile bakılmalı, bu ürünlerden mümkün oldukça uzak kalınmalıdır.
Trans yağlar, tıbbi adı ateroskleroz olan damar sertliğini tetikleyen ana mekanizmalarda yer alar. Trans yağ tüketimi ile damar iç çeperleri kalınlaşır, zamanla damar içerisinde plakalar oluşur. Plakalar ilerleyerek damar daralmasına yol açar. Sonuç kalp krizi ve inme gibi ölümcül hastalıklardır.
2. Düşman İşlenmiş et ürünleri: 
Çeşitli kimyasal ve katkılar ile işlenmiş et ürünleri de kalp ve damar düşmanıdır.
Sucuk, salam, sosis, jambon gibi ürünlerde çok miktarda katkı maddesi ve sağlıksız yağ bulunabilir. Bu ürünler aynı zamanda tuz deposudur.
Aşırı tüketim kolesterol dengesinde bozulma, kan basıncında artış ve damar hastalığı ile sonuçlanabilir.
İşlenmiş et ürünleri aynı zamanda kanser gelişimi için de risk faktörüdür.
3. Düşman Şekerli ve gazlı içecekler: 
İnsülin direncini tetikleyen, kilo aldıran, kan şekerini yükselten, kolesterol dengesini bozan şekerli ve gazlı içecekler ile şeker hastalığı ve kalp hastalığı riski artış gösterir.
Bu içecekler aynı zamanda daha az su tüketmesine yol açar. Az su tüketimi kanın koyulaşması, ritim ve tansiyon dengesizliğini birlikte getirir. Şekerli ve gazlı içeceklerden uzak durulmalıdır.
Yüzde yüz meyve suları bile vücuda fazla şeker yükleyebilir. Taze meyve tüketimi her zaman meyve suyu yerine tercih edilmelidir.
4. Düşman Beyaz unlu mamüller: 
İnsülin direncini tetikleyen temel gıdalardan biri de beyaz unlu ürünlerdir. Beyaz un ile kişi daha çabuk acıkır ve daha fazla tüketim yapar.
Beyaz unlu ürünler kilo aldıran temel gıdalardan biridir. Beyaz un aynı zamanda bağırsak düzeni üzerinde de olumsuz etki yapar. Beyaz un alışkanlığı çocukluk döneminde kazanılmakta ve sonrasında terk etmesi çok zor olan bir alışkanlığa dönüşmektedir.
Beyaz un yerine lif ve gıda içeriği daha sağlıklı olan tam tahıl ve buğday unlu gıdalar tercih edilmelidir.
5. Düşman Alkol ve tütün ürünleri:
Aşırı alkol ve tütün tüketimi önlenebilir hastalıkların en sık sebebidir.
Sigara ve tütün ürünleri damarlara direkt toksik etki gösterir. Etkisi kümülatif yani birikici tarzdadır. Elektronik sigaradan nargileye her türlü tütün ürünü kalbe zarar verir. Zararsız tütün ürünü yoktur.
Alkol tüketimi de kalp büyümesi, kalp yetersizliği ve damar sertliğinin önemli bir sebebidir.
Alkol aynı zamanda kanser riskini arttırır ve karaciğer sirozunun en önemli sebebidir. Alkol tüketimi sınırlandırılmalıdır. En iyisi hiç tüketim yapmamaktır.
Konuk Yazar: Prof. Dr. Ahmet Karabulut (Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi)
