FSA’nın başlattığı bu istişare süreci, yalnızca İngiltere’yi değil, Türkiye dahil tüm ihracat yapan ülkeleri yakından ilgilendiriyor. BPA ve PFAS’ın yasaklanması, gıda ambalajı sektöründe yeni bir dönüşümü beraberinde getirecek. Üreticilerin, sağlıklı ve sürdürülebilir alternatiflere geçiş sürecini hızlandırması artık kaçınılmaz görünüyor.
BPA nedir?
BPA, gıda ile temas eden malzemelerde (FCM) uzun yıllardır kullanılan bir bileşik. Konserve kutularının iç kaplamaları, yeniden doldurulabilir şişeler, ev tipi mutfak eşyaları ve bazı plastik ambalajlarda yer alıyor. Ancak tekrarlanan maruziyetin endokrin sistem, üreme sağlığı ve bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz etkilere yol açabileceğine dair bilimsel kanıtlar arttı.
FSA Gıda Politikası Müdür Yardımcısı Dr. James Cooper, yapılan değerlendirmeler sonucunda şu açıklamayı yaptı: “BPA’nın uzun vadeli sağlık risklerini en aza indirmek için maruziyetin azaltılması gerektiği konusunda hemfikiriz. Bu nedenle, BPA ve benzeri bisfenollerin gıda ile temas eden malzemelerde yasaklanmasını öneriyoruz.”
Gıdalardaki Kimyasalların Toksisitesi Komitesi (COT), 2023 yılında yaptığı incelemede BPA için tolere edilebilir günlük alım miktarını vücut ağırlığının kilogramı başına 0,2 mikrogram olarak belirledi. Bu değer, yaşam boyu güvenli kabul edilen en yüksek maruz kalma miktarını ifade ediyor. COT, diğer bisfenolleri tek tek değerlendirmemiş olsa da, BPA ile yapısal benzerlikleri nedeniyle benzer riskler barındırdıklarını vurguladı.
AB’den sonra İngiltere’de adım atıyor
Avrupa Komisyonu, Aralık 2024’te aldığı kararla BPA’yı tüm gıda ile temas eden ambalajlardan yasaklamıştı. Yeni düzenleme, konserve kutuları ve yeniden kullanılabilir içecek şişeleri dahil olmak üzere tüm ambalajları kapsıyor ve 18 ay içinde aşamalı olarak kaldırılmasını öngörüyor.
İngiltere’nin de benzer bir adım atması, üretim ve ticaret zincirinde Türkiye’yi de doğrudan etkileyecek. Özellikle Avrupa’ya ihracat yapan Türk gıda ve ambalaj üreticilerinin, bu yasaklara uyum sağlaması gerekecek. Bu durum, Türkiye’deki ambalaj sanayinin BPA alternatiflerine yönelmesini zorunlu kılabilir.
PFA’lar neden tehlikeli?
BPA ile birlikte gündeme gelen bir diğer kimyasal grubu da PFAS (Per- ve Polifloroalkil Maddeler). Halk arasında “sonsuz kimyasallar” olarak da bilinen PFAS’lar çevrede kolayca parçalanmıyor ve vücutta birikme eğilimi gösteriyor.
Araştırmalar PFAS maruziyetinin; bağışıklık sistemini zayıflattığını, hormon dengesini bozduğunu, kansere yakalanma riskini artırabileceğini, karaciğer ve tiroid fonksiyonlarını olumsuz etkilediğini gösteriyor.
PFAS, gıda ambalajlarında yağ ve su geçirmezlik sağlamak amacıyla sıkça kullanılıyor. Fast food kutuları, hamburger ambalajları, pizza kutuları, mikrodalga patlamış mısır poşetleri ve bazı tek kullanımlık kaplar bu kimyasalların en çok bulunduğu ürünler arasında yer alıyor.
