Tarım ve Orman Bakanlığı İstanbul Gıda Kontrol Laboratuvarı ve Sakarya Üniversitesi iş birliğiyle yürütülen bilimsel araştırma, gıda takviyelerindeki jelatin kaynaklarını modern analiz teknikleriyle inceledi.
LC-MS/MS-TQ yöntemiyle yapılan testler, Türkiye menşeli sekiz takviye edici gıdadan birinde domuz jelatini bulunduğunu ortaya koydu.
Takviyelerde gizli risk: domuz jelatini
Çalışma kapsamında, Türkiye piyasasında satılan 25 farklı gıda takviyesi mercek altına alındı. Bunların 8’i Türkiye, 17’si ise yurt dışı menşeliydi.
SIĞIR JELATİNİ DOMUZ JELATİNİ ÇIKTI
Araştırmada, etiketinde sığır jelatini yazmasına rağmen bir yerli üründe domuz jelatini tespit edildi; bir diğer yerli üründe ise hiçbir jelatin türü bulunamadı.
Yurt dışı menşeli ürünlerde de tablo dikkat çekici: Etiketinde belirtilmemesine rağmen 8 farklı ithal ürünün domuz jelatini içerdiği saptandı.
Bu durum, hem dini hassasiyetler hem de tüketici güvenliği açısından ciddi soru işaretleri yarattı.
Laboratuvar analizi gerçeği ortaya koydu
LC-MS/MS-TQ tekniğiyle yapılan bu analiz, jelatin türünü yüksek hassasiyetle belirleyen modern bir yöntem olarak öne çıkıyor.
Araştırma ekibinde yer alan İstanbul Gıda Kontrol Laboratuvarı uzmanları ile Sakarya Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü akademisyenleri, metodu valide ederek Türkiye’de bu alanda güvenilir sonuç veren bir test protokolü geliştirdi.
Elde edilen bulgular, gıda takviyelerinde jelatin kaynağının düzenli olarak analiz edilmesi gerektiğini ve etiket beyanlarının tek başına güvenilir olmadığını ortaya koydu.
Gıda takviyesi pazarı büyüyor
Vitamin, mineral, aminoasit, temel yağ asitleri veya biyoaktif bileşenler içeren gıda takviye ürünleri, özellikle Covid-19 pandemisiyle birlikte tüm dünyada ve Türkiye’de hızla yaygınlaştı. Bu ürünlerin büyük bölümü kapsül veya jel formunda üretiliyor ve jelatin, kapsül materyalinde temel bileşen olarak kullanılıyor.
JELATİN NEDEN YAPILIR?
Jelatin, hayvanların bağ dokusundaki kolajenden asidik veya bazik hizdroliz yolu ile üretilen,
renksiz, kokusuz ve yarı saydam nitelikte yüksek saflıkta ticari bir proteindir.
Kolajen, başlıca sığır, domuz ve balık gibi hayvanların deri ve kemiklerinde bol miktarda
bulunan bir bağ dokusudur.
Bu bağ dokudan elde edilen biyopolimer, temelde kıvam artırıcı özelliği nedeniyle başta gıda endüstrisi (şekerlemeler, diyet takviyeleri) olmak üzere kozmetik (kremler, losyonlar, yüz maskeleri) ve farmasötik ürünlerde kullanılır.
Düşük maliyeti nedeniyle domuz jelatini, sığır veya balık jelatinine göre daha kolay temin edilebiliyor.
Etiketlerdeki yanlış veya eksik bilgilendirmeler ise, hem veganlar hem de Müslüman ve Yahudi tüketiciler için ciddi bir dini ve etik sorun doğuruyor.
ETİKETTE KAYNAK BELİRTMEK ZORUNLU
Bilimsel makalenin sonuç bölümünde, piyasada bulunan takviye edici gıdaların jelatin türü açısından düzenli olarak güvenilir metotlarla izlenmesi gerektiği vurgulandı.
Öte yandan şu anda yürüklükte olan bu yasal düzenlemeler göre, jelatin kaynağının etiketin üzerinde
net bir şekilde yazılma zorunluluğu var.
