İngiltere Kanser Araştırmaları Kurumu (Cancer Research UK) tarafından yürütülen yeni bir araştırma, gençlerin sosyal medyada sürekli olarak yüksek yağ, tuz ve şeker (HFSS) içeren abur cubur pazarlamasıyla karşı karşıya kaldığını ortaya koydu. Uzmanlara göre bu durum, obeziteyi körüklüyor ve uzun vadede kanser riskini artırıyor.
Araştırmaya 4 binden fazla genç katıldı
11–21 yaş arası 4 binden fazla gençle yapılan Dijital Etki Araştırması, katılımcıların yarısından fazlasının (yüzde 52) son bir ayda sosyal medyada HFSS ürün tanıtımlarına maruz kaldığını gösterdi. 
Gençlerin neredeyse yüzde 40’ı bu içeriklerle beğeni, yorum ya da paylaşım yoluyla etkileşimde bulunduğunu belirtirken, influencer paylaşımlarının markalı reklamlardan daha cazip bulunduğu tespit edildi. Bir katılımcı, “Instagram’da olduğum her iki dakikada bir, en az bir yemekle ilgili paylaşım görüyorum” sözleriyle durumun yoğunluğunu özetledi.
“Çocukları daha savunmasız hale getiriyor”
İngiltere Kanser Araştırmaları Kurumu önleme politikası yöneticisi Liv Cheek, “Reklamcılık çocukların ne yediğini şekillendirebilir. Hükümet, sağlıklı değişiklikleri baltalamak yerine güçlendiren bir çevrimiçi ortam yaratmalı” dedi.
Veriler çarpıcı: İngiltere’de aşırı kilolu olmak, sigaradan sonra ikinci büyük kanser nedeni. 10–11 yaş arası çocukların yüzde 22’si ve 16–24 yaş arası gençlerin yüzde 14’ü obeziteyle yaşıyor. Araştırmalar, obez çocukların yetişkinlikte obez kalma riskinin 5 kat daha yüksek olduğunu gösteriyor. 
Hükümet, 2026’dan itibaren HFSS ürünlerinin sosyal medyada ücretli reklamlarını yasaklamayı planlıyor. Ancak uygulamanın defalarca ertelenmesi ve influencer içeriklerini kapsayan boşluklar, yasaların etkisini zayıflatabileceği endişelerini beraberinde getiriyor.
Türkiye’de de durum farklı değil
Türkiye’de de ülke nüfusunun yüzde 65,7’si aktif sosyal medya kullanıcısı ve gençler günlük ortalama 2 saat 37 dakika sosyal medyada vakit geçiriyor. Bu yoğun kullanım, HFSS içeriklerinin gençlere ulaşmasını kolaylaştırıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, 15 yaş üstü bireylerde obezite oranı yüzde 21,1’e ulaşmış durumda. Kadınlarda bu oran yüzde 24,8 iken, erkeklerde yüzde 17,3. Dünya Sağlık Örgütü de Türkiye’de çocukların abur cubur reklamlarına yoğun biçimde maruz kaldığını ve bu pazarlamanın beslenme tercihlerini doğrudan şekillendirdiğini rapor ediyor.
Yasaklar TV’de var ama sosyal medyada yok
Türkiye’de RTÜK ve Ticaret Bakanlığı’na bağlı Reklam Kurulu, çocuklara yönelik sağlıksız gıda reklamlarını sınırlandıran düzenlemelere sahip. Çizgi film kuşaklarında veya çocuk programlarında abur cubur reklamları yasaklanmış durumda. Ayrıca 2022’den itibaren yürürlüğe giren kurallarla, çocukları hedef alan yayınlarda sağlıksız yiyecek ve içeceklerin reklamına izin verilmiyor.
Ancak uzmanlara göre, televizyon ve açık reklamlarda getirilen bu kısıtlamaların sosyal medya için henüz aynı etkiyi yaratmadığı görülüyor. Influencer pazarlamasının denetim boşlukları, gençlerin sağlıksız içeriklerle karşılaşmasına devam etmesine neden oluyor.
