Türkiye’de yılbaşı geceleri çoğu evde uzun süren, kalabalık ve bol çeşitli sofralar kuruluyor. Hindi, et yemekleri, mezeler, salatalar, tatlılar derken gece ilerliyor; sohbet uzuyor, tabaklar masada kalıyor. İşte gıda güvenliği açısından asıl risk de tam bu noktada başlıyor.
Yılbaşı sofrası mezeleri zehirleyebilir
Uzmanlara göre, pişmiş yemekler oda sıcaklığında en fazla iki saat bekletilmeli. Yılbaşı akşamı sofralar genellikle 20–22 derece aralığında oluyor ve bu sıcaklık, bakterilerin hızla çoğalabildiği “tehlikeli bölge” olarak tanımlanıyor. Salmonella, E. coli ve Listeria gibi gıda zehirlenmelerine yol açabilen bakteriler, 4 ile 60 derece arasında hızla üreyebiliyor.
Pişen yemek buzdolabında kaç gün saklanmalı?
Akşam yemeği saat 19.00’da bittiyse, artan yemeklerin en geç 21.00’de buzdolabına ya da dondurucuya kaldırılması gerekiyor.
Bu kurala uyulursa, yemekler buzdolabında en fazla dört gün güvenle saklanabiliyor. Dört günü geçen artıkların “kokusu iyi” ya da “tadı normal” olsa bile tüketilmesi önerilmiyor.
YEMEK BUZDOLABINA NASIL KONULMALI?
Yılbaşı gecesinden kalan çorba, güveç ya da sosların büyük tencerelerle buzdolabına konması yaygın ama riskli bir alışkanlık.
Büyük hacimli sıcak yemekler geç soğur ve uzun süre tehlikeli sıcaklık aralığında kalır. Bunun yerine yemekleri küçük porsiyonlara bölmek, sığ kaplara aktarmak ve hızlı soğumasını sağlamak gerekiyor.
Kızarmış et veya hindi gibi büyük parçalar da mümkünse dilimlenmeli. Kemikli but ve kanatlar bütün halde saklanabilir, ancak yine de kaplar buzdolabını tıka basa doldurmamalı; soğuk havanın dolaşabilmesi önemli.
Kışın buzdolabının sıcaklığı ne kadar olmalı?
Gıda güvenliği için buzdolabı sıcaklığının 1–4°C arasında olması gerekiyor. Uzmanlar, ucuz bir buzdolabı termometresiyle bunun mutlaka kontrol edilmesini öneriyor. Sıcaklık yükseldikçe risk de artıyor.
KALAN YEMEKLER NASIL SAKLANMALI?
Yılbaşı sofralarında genellikle ihtiyaçtan fazla yemek hazırlanıyor. Eğer kalanları dört gün içinde tüketemeyeceğinizden eminseniz, bekletmeden dondurun.
Pişirildikten sonraki ilk iki saat içinde dondurulan yemekler hem daha güvenli oluyor hem de daha uzun süre saklanabiliyor. “İki gün dolapta beklesin, sonra dondururuz” yaklaşımı riskli.
Dondurulmuş yemekler teorik olarak uzun süre saklanabilse de, kalite açısından birkaç ay içinde tüketilmesi öneriliyor.
Çözdürme ve yeniden ısıtma da kritik
Dondurulmuş yemekler asla oda sıcaklığında çözdürülmemeli. En güvenli yöntem, buzdolabının alt rafında yavaş çözündürmek. Doğrudan fırına ya da mikrodalgaya koymak da mümkün.
Yeniden ısıtılan yemeklerin iç sıcaklığının en az 74°C’ye ulaşması gerekiyor. Sos ve sulu yemekler ocakta kaynama noktasına getirilmeli. Mikrodalga kullanılıyorsa, yemeğin aralarda karıştırılması ve birkaç dakika dinlendirilmesi önemli.
Ev mutfağında zehirlenmeler daha yaygın
Guelph Üniversitesi Gıda Bilimi Bölümü profesörü Lawrence Goodridge, gıda zehirlenmelerinin büyük bölümünün ev mutfaklarında yaşandığına dikkat çekiyor. Temel kural basit: Pişir, temizle, ayır ve soğut.
Yılbaşı gecesinden kalan yemekler doğru saklandığında israfı azaltır; yanlış saklandığında ise hastanelik edebilir. Sofradaki bereketin ertesi güne risk olarak dönmemesi için, bu kuralları hatırlamakta fayda var.
