ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), Red 40 ve Yellow 5 gibi yaygın kullanılan sentetik gıda boyalarını 2026 yılı sonuna kadar aşamalı olarak kaldıracağını açıkladı. Çocuk sağlığı açısından önemli bir adım olarak görülen bu karar, doğal katkı maddelerine geçişte küresel bir dönüm noktası olabilir. Peki, benzer bir uygulama Türkiye’de de gündeme gelir mi?
ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanlığı (HHS) ve FDA, petrol türevi sentetik gıda boyalarının Amerikan gıda tedarik zincirinden çıkarılmasına yönelik kapsamlı bir plan duyurdu. “Make America Healthy Again” kampanyasının bir parçası olan bu politika değişikliği hem kamu sağlığını iyileştirmeyi hem de uluslararası standartlarla daha uyumlu hale gelmeyi hedefliyor.
Kaldırılacak sentetik boyalar ve yeni takvim
FDA’nın planına göre, şu adımlar atılacak:
FD&C Kırmızı No. 40, Sarı No. 5, Sarı No. 6, Mavi No. 1, Mavi No. 2 ve Yeşil No. 3, 2026 sonuna kadar aşamalı olarak kaldırılacak.
Citrus Red No. 2 ve Orange B için yetkilendirme iptal edilecek.
FD&C Kırmızı No. 3’ün kaldırılması, planlanandan daha erken gerçekleşecek.
Dört yeni doğal katkı maddesi (örneğin gardenya mavisi, kelebek bezelye çiçeği özü) için hızlı onay süreci başlatıldı.
Bu adım, özellikle çocuklarda hiperaktivite ve diğer sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilen sentetik boyaların etkileri konusunda artan bilimsel kanıtların ışığında atıldı.
“O dönem sona eriyor”
Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanı Robert F. Kennedy Jr., kararı şu sözlerle değerlendirdi: “Bu bileşikler hiçbir besinsel fayda sağlamaz ve çocukların sağlığı için ölçülebilir riskler oluşturur. O dönem sona eriyor.”
FDA Komiseri Dr. Marty Makary ise, “Avrupa Birliği ve Kanada gibi bölgelerde halihazırda uygulanan düzenlemelere benzer adımlar atmak için harekete geçiyoruz” diyerek küresel standartlarla uyum mesajı verdi.
Sektöre yol haritası ve alternatifler
FDA, doğal renklendiricilere geçişte gıda üreticilerine teknik destek sağlayacak ve bu süreçte Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) ile iş birliği yaparak yeni araştırmaları teşvik edecek. Özellikle kelebek bezelyesi, Galdieria mavisi ve kalsiyum fosfat gibi doğal alternatiflerin kullanımı öne çıkıyor.
Ayrıca, bu geçiş döneminde üreticilere rehberlik edecek yeni düzenleyici belgelerin yayımlanması da planlanıyor.
Henüz zorunlu değil, ancak yön gösterici
Her ne kadar bu duyuru bir öneri niteliğinde olsa da sektördeki büyük oyuncuların öncülüğünde reform sürecinin hız kazanması bekleniyor. Bu tür öneriler, ileride zorunlu düzenlemelere dönüşebilecek öncü adımlar olarak görülüyor.
Hangi Gıda Boyası Hangi Üründe Kullanılıyor?
ABD Gıda ve İlaç Dairesi'nin (FDA), 2026 yılının sonuna kadar aşamalı olarak kaldıracağı; Kırmızı No. 40, Sarı No. 5, Sarı No. 6, Mavi No. 1, Mavi No. 2, Yeşil No. 3, Citrus Red No. 2, Orange B ve Kırmızı No. 3 gibi renklendiriciler hangi gıdalarda karşımıza çıkıyor?
En Sık Kullanılan Gıda Boyaları ve Uygulama Alanları
Kırmızı No. 40 (Allura Red)
Kek, şekerleme, meyveli içecekler, aromalı yoğurt, dondurma, cips aromaları ve bazı ilaçlar.
Sarı No. 5 (Tartrazin)
Limon aromalı gazlı içecekler, hazır çorba, cips, sakız, şekerleme ve unlu mamuller.
Sarı No. 6 (Sunset Yellow)
Portakal aromalı içecekler, şekerlemeler, jöleler, bazı hazır soslar ve dondurmalar.
Mavi No. 1 (Brilliant Blue)
Sakız, dondurma, şekerleme, çocuklara yönelik tahıl gevrekleri ve enerji içecekleri.
Mavi No. 2 (Indigo Carmine)
Şekerlemeler, meyve aromalı jöleler ve bazı tatlı atıştırmalıklar.
Yeşil No. 3 (Fast Green FCF)
Nane aromalı sakızlar, renkli kek süsleri, bazı hazır tatlılar ve dondurmalar.
Citrus Red No. 2
Portakal kabuklarının dış yüzeyini renklendirmek için sınırlı kullanımda. Sadece kabukta bulunduğu kabul edilir.
Orange B
Şu anda kullanımda olmayan bu boyar madde, geçmişte bazı sosis kaplamalarında kullanıldı.
Kırmızı No. 3 (Erythrosine)
Jelibon, kek süsleme jelleri, maraschino kirazları, renkli pudingler ve bazı reçeller.
