Akdeniz’de yakalanan balon balıklarının çıkardığı sese dair görüntüler, Kekova'da bir tur teknesinin sahibi tarafından çekildi.
Akdeniz'de hızla yayılan ve diğer balık türlerine yaşam alanı bırakmayan balon balığının sesi kadar, yol açtığı sonuçlar da ürkütücü.
Zehir, hız ve “ağ yiyen” dişler: balon balığı neden bu kadar sorunlu?
Balon balığı, halk arasında “balon” ya da “kirpi balığı” olarak da biliniyor. Sektör ve saha gözlemleri, Lagocephalus sceleratus’un Akdeniz’de en yıkıcı ve agresif istilacı türlerden biri olduğunu gösteriyor.
Çok güçlü bir nörotoksin olan TTX içermesi, tüketildiğinde insan sağlığı açısından ciddi risk oluşturmasıyla biliniyor.
Bunun yanında balıkçılar için başka bir sorun daha var: Balon balıkları ağlardaki avı yiyebiliyor, misina ve oltaları parçalayabiliyor.
Çelik misinayı bile koparabiliyor
Türün güçlü koku alma yeteneği, “füze”yi andıran aerodinamik yapısı ve çelik misinayı kesebilen dişleri; onu hem etkili bir avcı hem de balıkçılık ekipmanı için “yırtıcı” bir tehdit haline getiriyor.
Bu etkinin sahadaki karşılığı ise ağır. Marmarisli 56 yıllık balıkçı Mehmet Yaşar, balon balıkları nedeniyle 6 bin metre misinasının ve 1000 oltasının parçalandığını anlatarak “Destek var ama yetmiyor; önlem alınmazsa mesleğimiz tarihe karışacak” sözleriyle tepki göstermişti.
BALON BALIĞI ISIRIR MI
Balon balığı, yalnızca avcılığı değil, kıyıdaki gündelik hayatı da etkileyebiliyor. Daha önce Mersin Anamur’da Kaledran köyü plajında yüzen 8 yaşındaki bir çocuğun parmağının balon balığı ısırmasıyla koptuğu yönündeki olay, bu türün insanla temasında risk başlığını güçlendiren örneklerden biri olarak kayıtlara geçti.
Özellikle plajlarda ve sığ sularda görüldüğünde, çocuklar ve amatör balıkçılar için tedirginlik yaratmasının nedeni de bu.
Devlet desteği: benekli balon balığına 35 TL
Balon balığı popülasyonunu azaltmak için Tarım ve Orman Bakanlığı 2020’de destekleme programını devreye aldı. Son düzenlemeyle, en tehlikeli türlerden biri olarak gösterilen benekli balon balığı (Lagocephalus sceleratus) için balık başına destek 25 TL’den 35 TL’ye çıkarıldı ve bu tür için 100 bin adede kadar ödeme yapılacağı duyuruldu.
Diğer balon balığı türlerinde (ör. Lagocephalus spadiceus, L. suezensis, L. guentheri vb.) 10 TL destek uygulaması sürerken, bu grupta 200 bin adede kadar ödeme öngörülüyor. Program, geçerli ruhsat tezkeresi bulunan balıkçı gemileriyle avcılık yapanları kapsıyor.
Kaç balon balığı yakalandı?
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın paylaştığı verilere göre, desteklemenin başladığı tarihten bu yana toplam 373 bin 494 balon balığı yakalandı.
Bakanlık, bu avcılıkla yaklaşık 28 milyon 12 bin 50 yeni bireyin ekosisteme girişinin engellendiğini bildirdi. 2024 yılına ilişkin ifade edilen etki ise 14 milyon 214 bin yeni bireyin ekosisteme girişinin önlenmesi yönünde.
Bölgesel veriler de dikkat çekici. Antalya kıyılarında yürütülen mücadelede, son beş yılda 88 bin 747 balon balığının avlandığı; bunun 6 milyon 656 bin 25 bireyin ekosisteme girişini önlediği bilgisi paylaşılıyor.
Balon balığıyla karşılaşınca ne yapılmalı?
Balon balığı haberleri ve videoları “merak” uyandırsa da, bu türle temasın riskli olabileceği unutulmamalı.
Tüketimi kesinlikle bir “deneme” konusu değil; TTX riski nedeniyle balon balığı etinin kontrolsüz şekilde sofraya girmesi ciddi sonuçlar doğurabilir.
Kıyıda görüldüğünde çocukların uyarılması, amatör avcılıkta çıplak elle temas edilmemesi ve yakalanan balıkların destekleme/teslim süreçlerinde mevzuata uygun hareket edilmesi, riskin yönetilmesinde kritik başlıklar arasında.
