Türkiye’de Sağlık Bakanlığı verileri her yıl binlerce besin zehirlenmesi vakasına işaret ediyor. Özellikle yaz aylarında sıcak ve nemli hava, mikropların hızla çoğalmasına neden olarak gıda zehirlenmesi riskini artırıyor. Piknik ve açık hava aktivitelerinde hijyen koşullarının yetersizliği, soğuk zincirin kırılması, çiğ veya az pişmiş et ve pastörize edilmemiş ürünlerin tüketilmesi de riski büyüten faktörler arasında.
Acıbadem Ataşehir Tıp Merkezi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Ferhat Çetin, besin zehirlenmesinin çoğunlukla hafif bulantı ve kusma ile seyrettiğini ancak bazı durumlarda dehidrasyon, böbrek yetmezliği hatta ölüm gibi ciddi komplikasyonlara yol açabileceğini belirtiyor.
Çocuklar, yaşlılar, hamileler ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler için riskin daha yüksek olduğunu vurgulayan Çetin, gıda güvenliği için şu önerileri sıralıyor:
Alışverişte dikkat: Ambalajı hasarlı ürünleri almayın; son kullanma tarihlerini kontrol edin; sebze ve meyveleri taze ve ezilmemiş olanlardan seçin.
Soğuk zinciri koruyun: Buzdolabı veya dondurucuda saklanması gereken ürünleri alışverişin sonunda alın, eve varır varmaz buzluğa yerleştirin.
Doğru saklama: Pişmiş yiyecekleri iki saatten fazla oda sıcaklığında bırakmayın; buzdolabını 0–4 °C, dondurucuyu −18 °C veya altında tutun.
Çapraz bulaşmayı önleyin: Çiğ et ve balığı kapalı kaplarda alt raflarda saklayın; sebze ve meyveleri yıkamadan buzdolabına koymayın; ayrı kesme tahtası kullanın.
Hijyen: Yiyecek hazırlamadan önce ve sonra ellerinizi en az 20 saniye sabun ve ılık suyla yıkayın; tezgâh ve ekipmanları düzenli olarak temizleyin.
İyi pişirme: Et, tavuk, balık ve yumurtaları iç sıcaklığı güvenli seviyeye ulaşana kadar pişirin; tavuk için en az 74 °C öneriliyor.
Donmuş gıdaları güvenli çözdürme: Oda sıcaklığında çözdürmeyin; buzdolabında, soğuk su altında veya mikrodalgada çözdürün.
Dışarıda tüketim: Hijyen kurallarına dikkat eden işletmeleri tercih edin; açıkta satılan gıdalardan kaçının; açık büfede sıcak ve soğuk gıdaların doğru sıcaklıkta tutulduğuna dikkat edin.
Artan yemekleri bir kez ısıtın
Uzmanlar ayrıca artan yemeklerin güvenli şekilde tüketilmesi için önemli uyarılarda bulunuyor. Potansiyel olarak tehlikeli gıdalar (PHF) servis edilmeden önce en az 165 °F (74 °C) iç sıcaklığa ulaşmalı.
Bu sıcaklık, patojenleri öldürmek için yeterli kabul ediliyor. Yavaş ısıtma yöntemlerinden kaçınılması ve yiyeceğin her noktasının eşit şekilde ısınması için karıştırılması öneriliyor. En önemlisi, artan yemeklerin sadece bir kez ısıtılması gerekiyor; tekrar tekrar ısıtılan yemeklerde bakteri üremesi artıyor ve gıdanın kalitesi bozuluyor.
Uzmanlar, “Bir kez ısıtılan yemek tüketildikten sonra kalan kısmı atın; her ısıtma-soğutma döngüsü bakteri ve toksin birikimini artırabilir” uyarısında bulunuyor.
Besin zehirlenmesi belirtileri çoğunlukla karın ağrısı, bulantı, kusma ve ishal ile başlıyor. Belirtiler birkaç saat içinde ortaya çıkabileceği gibi, tüketilen mikroorganizmaya bağlı olarak birkaç gün sonra da görülebiliyor.
Dr. Ferhat Çetin, “Erken müdahale dehidrasyon ve diğer komplikasyonların önlenmesine yardımcı olur. Basit gibi görünen hijyen kuralları, hem yaz aylarında hem de yılın diğer zamanlarında sağlığınızı korumanın en etkili yoludur” diyor.
