Tarım ve Orman Bakanlığı, 'tağşiş' ve 'sağlığı tehlikeye düşürecek gıdalar' başlığıyla bir süredir listeler açıklıyor. Bakanlığın açıkladığı gıdada sahtecilik listelerinde, zeytinyağı, bal, baharat, et ve peynir ürünleri en çok hile yapılan gıda ürünleri arasında yer alıyor. Zeytinyağında en sık rastlanan sahtecilik yöntemi; ayçiçek, pamuk ve aspir gibi diğer tohum yağlarının karıştırılması ve gıda boyalarıyla zeytinyağına benzer yağların üretilmesi olarak öne çıkarken, bala da glikoz ve fruktoz şurupları ekleniyor.
Peynir tağşiş listesi
Peynirde tağşiş ise süt yağının alınarak bitkisel yağ eklenmesi, koyun sütü ya da manda sütü yerine inek sütü kullanılması, ürün hacmini coğaltmak için yasak olmasına rağmen nişasta eklenmesi gibi yöntemlerle gerçekleştirilirken, peynire natamisin eklenmesi de en sık saptanan gıda hilelerinden biri. Açıklanan listelere göre 14 ayrı üründe şimdiye kadar natamisin maddesi saptanmış. Konya'da faaliyet gösteren Turgut Resi Süt Mamülleri şirketinin, Sevdam Yörük markalı yarım yağlı eritme peynirinde natamisine rastlanırken, yine Konya'daki Birsüt firmasının Royal ve Kayhan isimle markalı peynirlerinde de natamisin olduğu belirlenmiş.
Tağşiş yapan markalar hangileri
Perka Süt Ürünleri'nin Karlıdağ Köylüm marka tereyağı, Lizetta Tarım'ın Ahir marka peyniri, Çağdaş Pertek Tarım'ın Pertek marka kaşar peyniri, Balıkesir Onur Süt'ün Tarabya marka kaşar peyniri, Ege Turkuaz'ın Sütkuaz marka yoğurdu, Kevser Petnir'in Kevser marka tost peyniri, Talha Acar Süt'ün Rsim Usta Mutlu marka kaşar peyniri natamisin saptanan diğer süt ürünleri. Taklit ve Tağşiş listesinde ise, Yöresel Çermik Peynircilik'in tulum peyniri, Damsa Süt Ürünleri A.Ş.'nin Akbel Damsa marka taze kaşar peyniri, Kılın Süt Ürünleri şirketinin A.R.K marka eritme peyniri de natamisin tespit edilen ürünler arasında yer alıyor.
Natamisin nedir?
Tağşiş ve taklit listesinde yer alan natamisin, aslında göz damlası olarak da kullanılan bir çeşit antibiyotik. Süt ürünlerinde natamisin, küflenmeyi önlemek ve raf ömrünü uzatmak için kullanılıyor. Natamisinin katkı maddesi kodu; E 235. Natamisin, suda çözünmediği için genellikle üretilen gıdaların dış yüzeyine uygulanan antimikrobiyal bir ajan. Bir gıdanın yüzeyinde bulunmasına müsade edilen natamisin konsantrasyonu mg/dm 2. Gıda kodeksine göre, natamisinin gıdanın 5 milimetre derinliğine nüfuz etmemesi ve sadece sert kabuklu peynirlerin yüzeyinde olması gerekiyor. Ancak bakanlığın açıkladığı tağşiş listesi, natamisinin tam yağlı beyaz peynir ve tost peyniri hatta yoğurtta bile küf önlemek için kullanıldığını gösteriyor.
Öte yandan Adana'da yapılan bir akademik araştırma da, satışa sunulan peynirlerin yüksek miktarda küf önleyici natamisin içerdiğini ortaya koymuş. Araştırma kapsamında analiz edilen 40 peynirin 23'ünde natamisin yoğunluğunun Gıda Kodeksi'inde izin verilen oranın üzerinde olması, ürün etiketlerinde asla yazılmayan natamisinin süt endüstrisinde sıklıkla kullanılsığına işaret ediyor.
Natamisin sağlığa zararlı mı?
Natamisin her ne kadar Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından gıda endüstrisinde kullanımını onaylanan bir madde olsa da, toksikolojik araştırmalar, natamisin tüketimine bağlı mide bağırsak tahrişi ve ishal riskinden söz ediyor.
Hayvalar üzerinde yapılan toksikoloji testlerinde de natamisinin besin alımında azalma ve canlı ağırlık artışında azalmaya neden olduğu belirtilmiş. Natamisinin uzun vadeli ve yüksek dozda tüketilmesi ise bağırsak florasının bozulmasına, sindirim sisteminde komplikasyonlar gelişmesine neden oluyor. Natamisinin günlük vücuda alım miktarı; 0.3 mg/kg vücut ağırlığıdır.
