Türkiye’den Avrupa’ya ihraç edilen bisküviler, sağlığa zararlı kimyasal kalıntılar nedeniyle tehlike sinyalleri verdi.
Danimarka Gıda Otoritesi’nin Avrupa Birliği Gıda ve Yem Hızlı Alarm Sistemi’ne (RASFF) yaptığı bildirimde, Türk menşeli üç ayrı marka bisküvide, özellikle çocuklar için yüksek risk oluşturan 3-monoklor-1,2-propandiol (3-MCPD) ve glisidil esterlerinin yasal sınırları aştığı tespit edildi.
RAFİNE YAĞ VE YÜKSEK ISI
Avrupa Komisyonu kayıtlarına göre, bu maddeler özellikle rafine yağlar içeren ürünlerde, yüksek ısı işlemleri sırasında ortaya çıkıyor. Bunlar arasında en dikkat çekici grup ise bisküviler, krakerler ve çocuk atıştırmalıkları.
Kanser riski taşıyan kirleticiler: 3-MCPD ve glisidil esterleri
Uzmanlara göre 3-MCPD, böbrek, karaciğer ve üreme sistemine zarar verebilen, uzun süreli maruziyetle birlikte kanser riskini artıran bir endüstriyel kirletici. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), 3-MCPD için tolere edilebilir günlük alım miktarını (TDI) 0,8 µg/kg vücut ağırlığı/gün olarak belirledi. Ancak bildirime yansıyan örneklerde bu sınır 2-3 kat kadar aşıldı.
Glisidil esterleri ise vücutta parçalandığında glisidol isimli doğrudan DNA hasarına yol açabilen bir bileşiğe dönüşüyor. EFSA, glisidil esterlerin özellikle bebek mamalarında ve unlu mamullerde dikkatle izlenmesini öneriyor.
Türkiye’deki risk durumu merak konusu
Danimarka’da yaşanan bu gelişme, ihraç edilen ürünlerin Türkiye’deki eşdeğerlerinin de benzer üretim koşullarına sahip olabileceği endişesini gündeme getirdi.
RASFF bildirimine yansıyan analiz sonuçları
Kirletici Maddeler Tespit Edilen Değer Yasal Limit
3-MCPD 4700 µg/kg 2500 µg/kg
3-MCPD 4300 µg/kg 2500 µg/kg
Glisidil esterleri 4400 µg/kg 1000 µg/kg
3-MCPD 5500 µg/kg 2500 µg/kg
Glisidil esterleri 4500 µg/kg 1000 µg/kg
3-MCPD nedir?
3-Monoklor-1,2-propandiol (3-MCPD), özellikle rafine bitkisel yağlar ve bu yağlarla yapılan işlenmiş gıdalarda ısı işlemleri sırasında oluşabilen bir kirletici maddedir. En çok, soya sosları, et ürünleri, bisküviler, margarin, bebek mamaları gibi gıdalarda tespit edilmiştir. Bu madde genellikle yağda bulunan gliserol ile klor bileşiklerinin yüksek sıcaklıkta reaksiyona girmesiyle oluşur.
3-MCPD'NİN SAĞLIĞA ZARARLARI NELER?
Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), 3-MCPD’yi, ‘Grup 2B’ yani, “İnsanlar için muhtemelen kanserojen” olarak sınıflandırıyor.
Hayvan deneylerinde özellikle böbrek ve testis tümörlerine yol açtığı gösterilmiştir (FAO/WHO, 2001).
Erkek hayvanlarda sperm üretimini azalttığı ve testis hasarı oluşturduğu bulunmuştur. Özellikle erkek üreme sisteminde toksik olduğu bilimsel çalışmalara yansımıştır. MCPD, vücutta birikerek organ hasarı oluşturabilir (EFSA, 2016). Özellikle bebekler ve küçük çocuklar, düşük vücut ağırlıkları nedeniyle yüksek risk grubundadır.
