Amerika merkezli Çevre Çalışma Grubu EWG, ABD Tarım Bakanlığı'nın yıl boyu ülke genelinde gerçekleştirdiği pestisit kalıntı analizlerinden elde edilen sonuçlarla 2025 yılının ‘En kirli 12 gıda’sı listesini hazırladı.
53 bin analizden elde edilen veriler
Bu yılki liste, 47 meyve ve sebzenin toplam 53 binden fazla örneğinden elde edilen analiz sonuçlarıyla hazırlandı. Analiz öncesi sebze ve meyvelerin 15-20 saniye su altında yıkandığı da belirtildi.
En çok pestisit kalıntısı ıspanakta
EWG'nin bakanlık verileriyle hazırladığı ‘En kirli 12 gıda’ listesinin ilk sırasında, ıspanak yer aldı. Ülkle genelindeki ıspanakların dörtte üçünün, Avrupa'da gıda ürünlerinde kullanımı yasak olan nörotoksik bir böcek ilacı olan permetrin ile kirlendiği bilgisine yer verildi. Öte yandan yapılan testlerde, geleneksel ıspanak örneklerinde ortalama 7 pestisit tespit edilirken, tek bir örnekte 19 farklı pestisit veya parçalanma ürünü tespit edildiğine de vurgu yapıldı. Permetrinin yüksek dozlarda alındığında sinir sistemini alt üst ederek titreme ve nöbetlere neden olduğu, çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiper Aktivite'ye yol açabileceği belirtildi.
2- ÇİLEK![]()
Çilek en kirli 12 gıda listesinin ikinci sırasında yer alıyor. Raporda, “Tarım Bakanlığı testleri, çileklerin toplandıktan, tarlada yıkandıktan ve yenmeden önce yıkandıktan sonra bile pestisit kalıntılarıyla kirlenme olasılığı en yüksek taze ürün olduğunu buldu. Ortalama bir Amerikalı yılda yaklaşık sekiz kilo taze çilek yiyor ve bununla birlikte, aralarında kansere ve üreme hasarına yol açtığı tespit edilen veya Avrupa'da yasaklanan kimyasalların da bulunduğu düzinelerce pestisit de tüketiyor.” denildi.
3- Lahana ve yeşillikler
ABD'de satılan lahana örneklerinin yaklaşık yüzde 60'ı, Çevre Koruma Ajansı'nın (EPA) olası bir insan kanserojeni olarak kabul ettiği bir pestisitin kalıntılarıyla kirlenmişti. ABD Tarım Bakanlığı testleri en fazla pestisitin lahana, kara lahana ve hardal yeşilliklerinde bulunduğunu, yapraklı yeşillikler kategorisinde 100 farklı pestisitin bulunduğunu tespit etti. Ortalama olarak, lahana, kara lahana ve hardal yeşillikleri gibi yapraklı yeşillik örneklerinde beşten fazla farklı pestisitin tespit edilebilir seviyeleri vardı ve tek bir örnekte 21 farklı pestisit bulunuyordu. Numunelerin yüzde 86'sında ise iki veya daha fazla pestisit kalıntısı tespit edildi.
4- Üzüm
Taze ve kuru üzümler pestisit kalıntısı analizlerine göre listenin dördüncü sırasında. Kuru üzümde en sık tespit edilen pestisitlerin birçoğunun bebeklerin ve çocukların hala gelişmekte olan beyinlerine ve üreme sistemlerine zarar verebileceği tespit edildi.
5- Şeftali
Şeftali, EWG'nin en çok pestisit kalıntısıyla kirlenmiş meyve ve sebzelerin yer aldığı Kirli On İkiler™ listesinde beşinci sırada yer almaktadır. ABD Tarım Bakanlığı'nın 2021 ve 2022 yıllarında taze, organik olmayan veya geleneksel yöntemlerle yetiştirilen 900'den fazla şeftali örneğine ilişkin analizlerimiz, bunların yüzde 99'unun pestisit kalıntılarıyla kirlenmiş olduğunu ortaya koydu.
Yapılan analizlerde;
Şeftalilerde toplam 59 farklı pestisit bulundu.
Test edilen şeftalilerin yüzde 65'inden fazlasında dört veya daha fazla pestisit kalıntısı bulundu.
Tek bir şeftali numunesinde 19 farklı pestisitin izine rastlanabiliyor.
Şeftalilerde tespit edilen pestisitler arasında küfle mücadele için kullanılan fungisitler ve böceklerin, yaban hayatının ve insanların sinir sistemine zarar verebilen insektisitlerin de yer aldığı belirlendi.
6- Kiraz
Kirazların yüzde 90’ında örnekte pestisit kalınıtısı saptandı. Fungisit türü fludioxonil ve boscalid kalıntı saptnana pestisitlerde ilk sırada yer alıyor.
7- NEktarin
Analiz edilen nektarin örneklerinin %94’ünde çoklu pestisit kalıntısı tespit edilirken, bazı örneklerde bulunan pestisit etken madde sayısı 15’i aştı.
8- Armut
Son zamanlarda test edilen organik olmayan armutların 10'da altısında beş veya daha fazla pestisit izi bulundu. Test edilen armutların yüzde 61'inde beş veya daha fazla pestisit kalıntısı bulundu. Bu oran 2016'da yüzde 48, 2010'da ise yalnızca yüzde 3 idi.
Örneklerin yüzde 95'inde en az bir pestisit vardı.
Yüzde 89'unda iki veya daha fazla pestisit vardı.
Yaklaşık yüzde 70'inin dört veya daha fazla sayıda çocuğu vardı.
Son armut örneklerinde 64 farklı pestisit bulundu. Bu sayı 2016'da 49, 2010'da ise dokuzdu.
9- Elma
Difenilamin, soğuk depolamada elmaların kabuğunda kahverengi veya siyah lekeler oluşmasını önlemek için kullanılan bir kimyasaldır. Çoğu organik olmayan veya geleneksel olarak yetiştirilen elmaya uygulanır.
ABD Tarım Bakanlığı bilim insanları tarafından 334 ham organik olmayan elma örneğinde yapılan testlerin yüzde 60'ında difenilamin bulundu.
334 organik olmayan elma örneğinin tamamında 44 farklı kalıntı tespit edildi.
Pirimetanil ve fludioksonil, elmaların sırasıyla %66 ve %48'inde bulunan mantar öldürücülerdir. Pirimetanil, hamilelik sırasında tiroid bozulmasıyla ilişkilendirilmiştir ve her iki pestisit de vücuttaki androjen reseptörlerini bloke ederek erkek üreme sistemine zarar verebilir.
Neonikotinoid bir böcek ilacı olan acetamiprid, elmaların yüzde 36'sında bulundu. AB, gelişmekte olan sinir sistemine zarar verme endişesi nedeniyle yakın zamanda acetamiprid için güvenli maruz kalma seviyesinin azaltılmasını savundu.
10- Böğürtlen
Böğürtlenler bu yıl ilk kez, ‘’En Kirli 12 Gıda" listesine girdi. ABD Tarım Bakanlığı'nın 294 organik böğürtlen örneğine yönelik analizleri, meyvelerin yüzde 93'ünde en az bir pestisit bulunduğunu ortaya çıkardı.
Organik olmayan veya konvansiyonel olarak üretilen tüm böğürtlen örneklerinde toplam 48 farklı pestisit tespit edilirken, bir örnekte 14 farklı pestisit kalıntısı tespit edildi. Test edilen numunelerin yüzde 80'inden fazlasında iki veya daha fazla pestisit bulundu.
11- Yaban mersini
Geleneksel yaban mersini örneklerinin yüzde 90'ında pestisit bulundu. 2014'te bu oran yüzde 81'di.
Örneklerin yüzde 80'inde iki veya daha fazla pestisit vardı. 2014 yılında bu oran yüzde 70'ti.
Tek bir yaban mersini örneğinde 2014'teki 13 kalıntıya kıyasla 17'ye kadar farklı pestisit kalıntısı bulunabilir.
Yaban mersinlerinde bulunan en sorunlu pestisitler, organofosfat insektisitler olarak bilinen kimyasallar olan fosmet ve malathion'du. Birçok böcek türünü öldürürler ve özellikle çocukların gelişmekte olan beyinleri olmak üzere insan sinir sistemi için toksiktirler .
12- Patates
ABD Tarım Bakanlığı 2022'den 2023'e kadar 1.000'den fazla patates örneği topladı ve test etti. Örnekleri yıkayıp fırçaladılar, ardından pestisit kalıntıları açısından test ettiler. Örneklerin yüzde doksanında klorprofam kalıntıları vardı. Kimyasal, ABD patates örneklerinin %90'ında tespit edildi. 1990'dan beri klorprofam, ABD'de çoğunlukla patateslerde depolama sırasında filizlenmelerini önlemek için kullanılıyor.
