Türkiye'den İsviçre'ye ihraç edilen öğütülmüş kakule tozunun analizi, ürünün yüksek miktarda etilen oksit kalıntısı içerdiğini ortaya koydu.
Kakule tozunda zehirli gaz kalıntısı
Markette satılan ürünün yapılan analizinde, kakule tozunda kilogramda 1,5 ile 0,48 miligram etilen oksit saptanırken, kilogramda 0,1 miligram olan tolere edilebilir limiti yüksek oranda aşan ürünler için ‘tüketiciden geri çağırma’ uyarısı yayınladı. AB Gıda Alarm Sistemi'ne de (RASFF) 24 Ocak günü bildirimde bulunduğu kakulenin, uyarıda Türkiye ihraç edildiği belirtilse de Türkiye kakule üretilen ülkelerden biri değil.
Kakule Türkiye'de yetişiyor mu?
Kakule, anavatnı Hindistan olan zencefiller aiesine ait bitkiden elde edilen bir baharat. Tükiye'de kakule yetiştirilmiyor ancak özellikle bazı kaynaklarda antioksidan etkisinin yüksek olduğunun belirtilmesi üzerine, kakule son dönemde Türkiye'de de kullanımı oldukça popüler bir baharat ürününe dönüştü.
AB etilen oksiti yasaklamıştı
Kakule, özellikle sosyal medyada birçok kişi tarafından kansere karşı kullanımı özendirilen bir baharat. Ancak kakulede saptanan yüksek oranda etilen oksit, kanserojen bir madde. Avrupa Birliği, bu nedenle, gıda kodeksinde 2022 yılında yaptığı değişiklikle, etilen oksit için tolere edilebilir limit değerini yok seviyesine düşürerek, etilen oksit kalıntısının gıdalarda bulunmasını yasaklamıştı.
Etilen oksit Türkiye'de yasak mı?
Etilen oksite yönelik yasak 2020 yılında Hindistan'dan Avrupa'ya gönderilen susam tohumlarında ölçülen etilen oksit kalıntılarıyla gündeme gelmişti. Almanya'da ise etilen oksitin gıdalarda kullanımı 1981'den beri yasak. Türkiye'de de2023 yılında yönetmelik değişikliği yapılarak, etilen oksitin gıda katkı maddelerinde sterilizasyon amacıyla kullanılması yasaklandı.
Yönetmelikte ilgili madde şöyle; "Gıda katkı maddeleri karışımları dâhil olmak üzere Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğinin EK-II ve EK-III’ünde belirtilen gıda katkı maddelerinde, kökeni ne olursa olsun, etilen oksidin 0,1 mg/kg’ın üzerinde kalıntısı bulunmamalıdır.
Etilen oksit kanserojen mi?
Etilen oksit, renksiz, çok hafif kokusu olan havadan biraz daha ağır, yanıcı ve patlayıcı, toksik bir gazdır. Etilen Oksit, yüzey dezenfektanı ve tıbbi alet sterilizatörü, yanı sıra pestisit ve fumigant olarak da kullanılan bir moleküldür. ABD ve Kanada’da Etilen Oksit, tipik olarak maksimum 7 ppm’lik bir kalıntı limitinde, otlar ve baharatlarda kullanılmak üzere tescil edilmiştir.
Etilen oksitin zararları nelerdir?
Etilen oksit, sporlar dahil bütün mikroorganizmalara karşı etkili olması, ısıya ve neme hassas tüm ürünler için elverişli olması nedeniyle, tahıldan meyveye, kuru yemişten baharata tarım ürünlerinin sterilizasyonu için kullanılan bir madde. Ancak aynı zamanda toksik artık bırakma olasılığı ve kanserojen olması nedeniyle, etilen oksit risk barındıran bir kimyasal.
Yapılan araştırmalar laboratuvar hayvanlarında kanser insidansında artma, (lösemi, mide, beyin) yavru hayvanlarda reserbsiyon ve spontan düşükler, insan popülasyonunda da düşükler olabileceğini göstermiştir. Etilen oksit, Uluslar Arası Kanser Ajansı'na göre, insanlar için kanserojen Grup 1 sınıfında. Etilen oksite maruz kalan insanlarda, en sık rapor edilen lenfatik ve hematopoietik kanserlerdir (örneğin; kemik iliğindeki kanı oluşturan hücrelerin kanseri).(1) Etilen oksit aynı zamanda üreme sistemi için de toksik bir gaz.
Etilen oksit baharatlarda neden kullanılır?
Etilen Oksit, baharat endüstrisinde hasat sonrası ve depolamada mikrobiyal kontaminasyonu azaltmak için yaygın olarak kullanılıyor. Fümigasyon denilen gıda ürünlerinin sterilizasyon işleminde özel giyisi ve maskelerle uygulanan etilen oksit gazının, havalandırma işleminden sonra üründen tamamen uzaklaşabildiği belirtilse de, doğal klorür ile reaksiyona girdikten gıdalarda toksik bileşikler oluşturabileceğine yönelik çalışmalar da var.
