Kahve, dünyada en çok tüketilen içeceklerden biri. Kahve çekirdekleri de petrolün ardından dünyada en çok ticareti yapılan 2. ürün.
Kahve bitkisi nedir?
Kahve içecekleri, öğütülmüş kavrulmuş Coffea spp bitkisinin çekirdekleri kullanılarak hazırlanıyor. Coffea cinsine bağlı başlıca ticarileştirilmiş kahve türleri ise; Coffea arabica, Coffea canephora ve Coffea liberica.
En çok kahve üreten ülke hangisi?
Küresel kahve üretiminin yaklaşık %70'i dört ana ülkeden sağlanıyor. Bu ülkelerin başında da hem Arabica hem de Robusta çekirdeklerini yetiştiren Brezilya geliyor. Brezilya dünya kahve pazarının yüzde %39'una hakim. Bununla birlikte Brezilya'da kahve üretim sahalarında pestisit kullanımı oldukça yaygın.
Kahvede pestisit var mı?
Çok yıllık bir ürün olan kahve, tarlalarda uzun süre kalması nedeniyle patojenler, böcekler ve diğer zararlılardan kaynaklanan risklerle karşı karşıya olduğu için çiftçiler, mahsulleri korumak ve verimi artırmak için sıklıkla pestisit kullanıyor.
Avrupa Birliği ülkelerine yapılan kahve sevkiyatlarına yönelik analizlerden yansıyan sonuçlar, günümüzde kahve zincirlerinde sıklıkla tüketilen kahvelerde pestisit kalıntısının bulunabileceğini gösteriyor.
Kahvede klorprifos RİSKİ
AB Gıda Alarm Sistemi'ne göre(1) son olarak 7 Ağustos'taki bildirimde, Kenya'dan Hollanda'ya gönderilen çiğ kahve çekirdeklerinde, yasaklı tarım kimyasalı klorprifos saptanmış.
KLORPRİFOS NEDİR?
Klorprifos, sinir sistemini bozan bir böcek öldürücü. Klorprifos etken maddesi, Alzheimer gibi nörolojik bozukluklara yol açma, beyin gelişimini engelleme endokrin bozucu etkileri nedeniyle AB ve Türkiye'de yasaklandı. Bu etken maddeni anne karnındaki bebeğe dahi sirayet edip, beyin gelişimini engelleyebileceği bazı çalışmalarda ortaya konuldu.
Geçtiğimiz yıl Ağustos ayında Kolombiya'dan Hollanda'ya gönderilen kavrulmamış kahvede de klorprifos kalıntısına saptandı.
ORGANİK KAHVEDE BİLE TARIM ZEHRİ
Yine aynı yılın Haziran ayında da, Peru'dan Fransa'ya gönderilen “organik” kahvede klorprifos kalıntısı tespit edildi.
Öte yandan Peru'dan İspanya'ya gönderilen öğütülmüş kahvede ise sınır değer 50 kat aşan oranda Azinfos-metil kimyasalı bulundu.
Kahvede pestisit kalıntısı sağlık riski
Yapılan analizler ve bilimsel çalışmalar, kahve bitkisine yönelik aşırı pestisit uygulaması yapılması halinde, kahve çekirdeklerinde tarım zehri kalıntılarının oluştuğunu ve insanların tarım kimyasalı kalıntısı bulunan kahveyi tükettiğinde risk altında bulunduğunu ortaya koyuyor.
Pestisit zararları neler?
Pestisitler, diyabet ve sinir, endokrin, kardiyovasküler ve solunum sistemlerini etkileyen bozukluklar dahil olmak üzere çok sayıda sağlık sorunuyla ilişkilendiriliyor. Özellikle çoklu pestisit kalıntılarına maruz kalmanın, nörodejeneratif bozukluklar, gelişimsel sorunlar ve bilişsel bozukluklara neden olabildiği çalışmalara yansımış durumda.
En çok pestisit kalıntısı Brezilya kahvesinde
Öte yandan Mısır'da yapılan bir çalışma(2), pestisit açısından en riskli kahvelerin Brezilya menşeli olanlar olduğuna işaret ediyor. Çalışmada, 881 kahve örneği pestisit kalıntıları, işleme ve sağlık riskleri açısından analiz edilmiş. Buna göre,
Yeşil kahve örneklerinin %14,94’ünde, kavrulmuş kahve örneklerinin ise %21,23’ünde pestisit tespit edildi.
Kahve kapsülü örneklerinin %63,64'ünde pestisit pozitif çıktı.
Brezilya, en yüksek kontamine örnek yüzdesine (%88,37) ve en yüksek pestisit çeşitliliğine (9) sahip ülke olup, en sık tespit edilen pestisit imidakloprid oldu.
En sık bulunan pestisitler arasında klorpirifos, imidakloprid, sipermetrin ve OPP yer aldı.
Brezilya kahvesi sürekli olarak yüksek kontaminasyon oranları ve pestisit kalıntıları göstermiştir.
Kahve nasıl işleniyor?
Yeşil kahve çekirdekleri kavrulmadan önce 160°C'nin altındaki bir sıcaklıkta kurutulur. Daha sonra, sıcaklık 260°C'ye kadar artırılarak kavurma işlemi gerçekleştirilir. Sıcaklık 190°C'ye ulaştığında hidroliz, dekarboksilasyon, oksidasyon ve redüksiyon gibi pirolitik reaksiyonlar gibi önemli kimyasal reaksiyonlar gerçekleşir. Bu adımlardan sonra bile, yapılan çalışmalar pestisitlerin ticari kahvede hala var olma kapasitesine sahip olduğunu göstermiştir.