Sosyal medyada, market raflarında ve diyet listelerinde “sağlıklı” olarak sunulan gıdalar her geçen gün artıyor. Peki, tüm sağlıklı görünen besinler gerçekten eşit mi? İngiltere’de yapılan yeni bir bilimsel araştırma, gıdaların işlenme düzeyinin kilo kaybı, iştah kontrolü ve metabolik sağlık üzerinde doğrudan etkili olduğunu gösteriyor.
Çalışma, University College London (UCL) ve Hospitals NHS Trust tarafından yürütülen kapsamlı bir klinik deney olmakla birlikte, ultra işlenmiş ve minimal düzeyde işlenmiş diyetlerin kilo kaybı ve metabolik etkileri üzerine karşılaştırmalı analiz yapan randomize, crossover (çapraz) kontrollü bir çalışma olarak öne çıkıyor. Araştırma, önde gelen bilim dergilerinden Nature Medicine’da yayınlandı ve sonuçlar, hem kamu sağlığı politikaları hem de bireysel beslenme tercihleri açısından çarpıcı nitelikte.
Çalışmada iki farklı diyet uygulandı
İngiltere'de 55 fazla kilolu yetişkin üzerinde yürütülen sekiz haftalık kontrollü çalışmada, katılımcılara iki farklı diyet uygulandı: Biri ultra işlenmiş gıdalardan (UPF) oluşan diyet, diğeri ise minimum düzeyde işlenmiş (MPF), doğal ve taze ürünlere dayalı diyet.
Her iki diyet de kilo kaybı sağladı, ancak MPF (az işlenmiş) diyeti uygulayanlar, daha fazla kilo verdi, daha fazla yağ kaybı yaşadı, iştah kontrolünde daha başarılı oldu ve vücut kompozisyonunda daha olumlu değişimler gösterdi. UPF diyetinde sadece LDL (kötü kolesterol) seviyelerinde bir düşüş gözlemlendi. Ancak bu düşüş, genel sağlık açısından çelişkili bir tabloya işaret ediyor. 
Ultra işlenmiş gıdalar neler?
UPF, sadece klasik “abur cuburlar” değil. Araştırmada kullanılan UPF’ler, İngiltere’nin sağlıklı beslenme standartlarına uygun, “iyileştirilmiş” ürünlerdi. Örneğin: Hazır kahvaltılık gevrekler, yeniden formüle edilmiş hazır yemekler, tatlandırılmış barlar ve içecekler. Ancak yine de bu ürünlerin, vücudun tokluk hissini sağlayan mekanizmalarını yeterince harekete geçirmediği ve daha çabuk açlık hissine yol açtığı tespit edildi. 
Diyet yazan ürünlere dikkat!
Türkiye’de de özellikle kentli nüfusun beslenme alışkanlıkları giderek daha fazla işlenmiş gıdalara kayıyor. Market raflarındaki “diyet” ibareli ürünler, düşük kalorili atıştırmalıklar, protein barlar ve hazır yemekler sağlıklı gibi görünse de, bu çalışma gösteriyor ki “işlenmiş” oldukları sürece etkileri sınırlı olabilir.
Günümüzde Türkiye'de de giderek artan obezite oranı, diyabet ve kalp hastalıkları, sadece fazla yemek yemekten değil, yanlış ürünlerle beslenmekten kaynaklanıyor olabilir. 
Sağlıklı bir diyet süreci geçirmek için ne yapmalı?
Uzmanlara göre, yalnızca kalori ve besin etiketine bakmak yeterli değil. Gıdanın doğallığı, tazeliği ve işlenme düzeyi, sağlığın korunması açısından belirleyici. Sağlıklı bir diyet süreci geçirirken, işlenmiş ürünler yerine ev yapımı yemeklere yönelin, taze meyve-sebze, kurubaklagil ve tam tahıllar tercih edin, market etiketlerinde içerik listesine dikkat edin, “fit”, “light” veya “diyet” yazan ürünleri mutlaka sorgulayın.
