Alzheimer’da temel sorunlardan biri, beynin glukozu enerji olarak kullanma kapasitesinin azalması.
Nöronların adeta “aç kaldığı” bu durumda, ketojenik beslenmeyle üretilen keton cisimcikleri beyin için yeni bir enerji kaynağı hâline gelebiliyor. Prof. Dr. Murat Baş bu yaklaşımın “umut verici ancak dikkatle uygulanması gereken bir destek yöntemi” olduğunun altını çiziyor.
Beynin enerji krizi: Alzheimer’da glukoz kullanımı düşüyor
Sağlıklı bir beyinde temel enerji kaynağı glukozdur. Ancak Alzheimer hastalarında nöronlar glukozu yeterince kullanamaz. Acıbadem Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Başkanı Prof. Dr. Murat Baş bu durumu şöyle açıklıyor: "Beyin adeta aç kalıyor. Ketonlar ise Alzheimer’da glukoz yerine devreye girip nöronlara kullanılabilir enerji sağlayabilen alternatif bir yakıttır.”
KETOJENİK DİYET NEDİR?
Ketojenik diyet; karbonhidratın ciddi şekilde azaltıldığı, yağın artırıldığı, proteinin kontrollü tutulduğu bir model. Vücudu “ketozis” denen metabolik evreye geçirerek keton üretimini artırıyor. Bu ketonlar beyin hücrelerine ulaşarak enerji üretimini destekliyor.
10 klinik çalışmadan çıkan sonuç: Bilişsel işlevlerde anlamlı iyileşme
2024 yılında The Journal of Nutrition, Health & Aging dergisinde yayınlanan geniş kapsamlı derleme çalışması, farklı ülkelerden 10 klinik araştırmayı ve toplam 691 Alzheimer hastasını inceledi.
Sonuçlar dikkat çekici; “Mini Mental Durum Testi (MMSE) puanlarında artış. ADAS-Cog gibi bilişsel testlerde belirgin iyileşmeler. Hafıza ve dikkat performansında ölçülebilir gelişmeler.”
ALZHEİMER'DA İYİLEŞMELER SÖZ KONUSU
Prof. Dr. Murat Baş’a göre bu bulgular, ketojenik diyetin klinik etki potansiyelini göstermesi açısından önemli: “Bu sonuçlar tamamen teorik değil; ölçülebilir bilişsel iyileşmeler söz konusu.”
Bilim dünyası ne diyor? Ketonlar nöronları nasıl etkiliyor?
Saygın bilim dergilerinde yayımlanan çalışmalar (Experimental Gerontology, Progress in Neurobiology, Frontiers in Nutrition) ketonların Alzheimer’da şu etkileri olabileceğini gösteriyor:
Beyin hücrelerinde enerji üretimini artırabilir
Oksidatif stresi azaltabilir
Nöronal bağlantıları destekleyebilir
Hafıza performansında kısa vadeli iyileşme sağlayabilir
Ketojenik diyet herkes için uygun değil: Dikkat edilmesi gerekenler
Ketojenik diyetin olumlu potansiyeline rağmen bazı riskleri bulunuyor. Çalışmalarda görülen yan etkiler ise şöyle; “LDL ve trigliseritlerde yükselme. Kabızlık ve sindirim sorunları. Diyetin katılığı nedeniyle sürdürülebilirlik güçlüğü.”
KETOJENİK DİYET VE ALZHEİMER İLİŞKİSİ
Prof. Dr. Baş, özellikle kalp-damar hastalığı veya lipid metabolizma bozukluğu olanlar için uyarıyor: “Ketojenik diyet mutlaka hekim ve diyetisyen kontrolünde uygulanmalıdır. Ketojenik diyet, Alzheimer’da bozulan enerji dengesini kısmen yeniden kurabilir. Ancak mucizevi bir çözüm değil; kişiye özel ve kontrollü uygulanmalıdır.”
