Son günlerde tüketiciler tarafından sıkça gündeme gelen “pastörize süt şişesinin şişmesi” durumu, gıda güvenliği açısından önemli bir uyarı işareti olarak değerlendiriliyor. Pastörizasyon işlemi sütteki zararlı bakterileri büyük oranda yok etse de, ürün üretimden tüketime uzanan zincirde doğru koşullarda muhafaza edilmezse bozulma süreci hızla başlayabiliyor.
Bilimsel çalışmalara göre, uygun olmayan depolama koşullarında süt içinde hayatta kalabilen veya dışarıdan bulaşan bazı bakteriler, özellikle laktik asit bakterileri, koliformlar, hatta Bacillus cereus gibi ısıya dayanıklı türler süt şekeri olan laktozu parçalayarak gaz üretmeye başlıyor. Bu gaz birikimi zamanla ambalaj içinde basınç oluşturuyor ve sonuç olarak süt şişesi şişiyor, hatta bazı durumlarda kapağı fırlatacak kadar bir iç basınç meydana geliyor.
Peki, bilim ne diyor?
Uluslararası araştırmalar, özellikle soğuk zincirin kırıldığı durumlarda pastörize sütlerde mikrobiyal çoğalmanın beklenenden hızlı olduğunu ortaya koyuyor. ABD ve İsviçre’de yapılan çalışmalar, 4°C’nin üzerindeki her bir derecelik artışın bozulma riskini katladığını vurguluyor.
ABD'deki Florida Üniversitesi Gıda Bilimi ve İnsan Beslenmesi Bölümünden Prof. Keith Schneider, pastörizasyon sürecinde süt kartonlarının şişebileceğine dikkat çekerek, “Ayrıca bu durum tamamen zararsız bir fermantasyon mikroorganizması da olabilir. Bu durumda ürünü atmanız faydalı olacaktır. Ayrıca ambalajın aseptik doldurulması gereken bir ürün olması nedeniyle bu süreçte aksama varsa şişmenin tehlike işareti de olabilir.
Bakteriler bir saat içinde aktif oluyor
Hollanda Gıda Güvenliği Kurumu’nun bir araştırması, soğuk zinciri bozulan pastörize sütlerde gaz üreten bakterilerin yalnızca birkaç saat içinde aktif hale geldiğini gösteriyor.
Avustralya’da sütün rafta dayanıklılığı üzerine yapılan bir çalışma ise, Bacillus cereus sporlarının pastörizasyon sıcaklıklarına dayanabildiğini ve uygun ortamda hızla çoğalarak hem gaz hem toksin üretebildiğini doğruluyor. Bu bulgular, şişen bir pastörize süt ambalajının kesinlikle tüketilmemesi gerektiğini güçlü şekilde destekliyor.
Tüketici ne yapmalı?
Uzmanlara göre aşağıdaki belirtiler sütün kesinlikle bozulduğunu gösteriyor. Bu belirtiler varsa süt kesinlikle tüketilmemeli, açılmadan çöpe atılmalı.
• Ambalajın şişmesi
• Kapağın bombe yapması
• Sütte ekşi-yoğurtumsu koku
• Jelimsi yapı ve pıhtılaşma
• Süt yüzeyinde köpüklenme veya kabarcık oluşumu
Süt kutuları neden şişer?
• Soğuk zincirin kırılması (market → eve taşıma → ev buzdolabı)
• Buzdolabı sıcaklığının yüksek olması
• Ambalaj sızdırması veya üretim sonrası kontaminasyon
• Isıya dayanıklı sporlu bakterilerin canlı kalması
Hızlı çoğalan bakteriler hem gaz üretir hem de bazı türleri toksin salgılayarak gıda zehirlenmesine yol açabilir
