Batı Londra Üniversitesi bünyesinde gerçekleştirilen “Susam tohumu değer zincirleriyle ilişkili gıda güvenliği sorunları” başlıklı bir derleme araştırmada özellikle Salmonella bakterisi, mikotoksinler ve pestisit kalıntılarının susam tüketimini halk sağlığı açısından tehlikeye attığı vurgulanıyor.
Küresel pazarda büyüyen bir ürün
2025 yılı itibarıyla dünya genelinde yaklaşık 7 milyon tona ulaşan susam üretimi, Afrika ve Asya ülkeleri tarafından gerçekleştiriliyor. En fazla susam üreten ülkeler sırasıyla Hindistan, Çin, Sudan, Myanmar ve Tanzanya olarak öne çıkıyor. Bu ülkeler, dünya susam üretiminin yaklaşık yüzde 85’ini karşılıyor.
Nijerya önceki yıllarda dünya sıralamasında ilk beşte yer alırken, son verilere göre üretiminin düşmesiyle yedinci sıraya geriledi. Nijerya'da halen üretilen susamın önemli bir kısmı (yüzde 60’tan fazlası) ihraç ediliyor.
Salmonella alarmı
Yapılan çalışmalarda, susam ve susamdan üretilen ürünlerde (tahin, helva vb.) Salmonella bakterisine sıkça rastlandığı bildiriliyor. Bu bakterinin sebep olduğu gıda zehirlenmeleri Avrupa, ABD, Kanada ve Avustralya gibi pek çok ülkede salgınlara yol açtı. Özellikle hijyen standartlarının düşük olduğu üretici ülkelerde, susamın hasat, kurutma ve depolama süreçlerinde mikrobiyal bulaşma riski artıyor.
Mikotoksin tehlikesi var
Susamda aflatoksin ve okratoksin gibi mikotoksinlerin varlığı da ciddi bir sorun teşkil ediyor. Bu toksinler, uzun süreli maruziyet halinde karaciğer kanseri, böbrek hasarı ve bağışıklık sistemi bozukluklarına yol açabiliyor.
Özellikle uygun olmayan depolama koşulları, bu toksinlerin oluşumunu tetikliyor. Birçok çalışma, perakendede satılan susam ürünlerinde bu toksinlerin yasal sınırların üzerinde bulunduğunu gösteriyor.
Nasıl önlem alınmalı?
Araştırmacılar, susam tedarik zincirinde hijyenik uygulamaların artırılması, modern kurutma ve depolama tekniklerinin yaygınlaştırılması gerektiğini belirtiyor. Ayrıca, üretici ülkelerde düzenli mikrobiyolojik ve kimyasal denetimlerin yapılması, pestisit kullanımına karşı alternatif mücadele yöntemlerinin geliştirilmesi ve üreticilere gıda güvenliği konusunda eğitim verilmesi tavsiye ediliyor.
