Çocukluk çağında yüksek tansiyon, erken yetişkinlikte kalp-damar ve böbrek hastalıklarının önde gelen nedenlerinden biri olan hipertansiyon riskini artırıyor.
Uzmanlara göre bu durum, sadece obezite değil; sağlıksız beslenme, hareketsiz yaşam tarzı ve sosyoekonomik eşitsizliklerden de etkileniyor.
Her 100 gençten 11'inde yüksek tansiyon riski
Bugün gençler arasındaki yüksek tansiyonun yaygınlığının yüzde 11 civarında olduğu tahmin ediliyor. Özellikle düşük gelirli ailelerin çocukları riskten orantısız şekilde etkileniyor.
OKULDA BİR ÖĞÜN ÜCRETSİZ YEMEK
Hipertansiyonu önlemek için önerilen yöntemlerin başında meyve, sebze ve düşük yağlı süt ürünleri açısından zengin, tuz ve doymuş yağ açısından düşük diyetler geliyor.
Ancak bu beslenme modelinin geniş ölçekte uygulanmasını sağlayacak okulda bir öğün ücretsiz sağlıklı yemek mekanizması pek çok ülkede bulunmuyor.
abd’de ücretsiz yemek ve kan basıncı ilişkisi
Araştırmalar ise, okullarda sağlıklı öğünle beslenen çocukların yüksek tansiyona bağlı çeşitli hastalıklardan korunabildiğini gösteriyor. JAMA Network Open’da yayımlanan araştırma, ABD’de 2013–2019 yılları arasında 12 eyalette 1052 okul verisine dayanıyor.
ÜCRETSİZ YEMEK TANSİYONU DÜŞÜRÜYOR
“Community Eligibility Provision (CEP)” programı kapsamında tüm öğrencilere ücretsiz öğün sağlanan okullara yönelik 5 yıllık takipte, ücretsiz öğle yemeği veriken çocukların yüksek kan basıncı oranının yüzde 11 azaldığı belirlendi.
Ayrıca hipertansif ölçüm yapılan öğrenci oranında ve diyastolik kan basıncı ortalamasında da net düşüşler gözlendi. Bu etkiler, özellikle ilkokul seviyesinde daha güçlüydü. Araştırmacılar, bunun nedenini küçük yaştaki çocukların programa katılım oranlarının daha yüksek olmasıyla açıklıyor.
obezite ve beslenme standartlarının rolü
Çalışma, sadece ücretsiz öğün sunmanın değil, aynı zamanda okul yemeklerinde beslenme standartlarının iyileştirilmesinin de sonuçları etkilediğini ortaya koyuyor. ABD’de Ulusal Okul Öğle Yemeği Programı ve Okul Kahvaltısı Programı için yapılan düzenlemeler, daha sağlıklı içeriklerin menülere girmesini sağladı.
Bu değişim, çocuklarda obezite riskinde düşüş ile ilişkilendirildi. Obezite, hipertansiyonun en güçlü nedenlerinden biri olduğundan, araştırmacılar ücretsiz yemek politikalarının kan basıncı üzerindeki etkisinin bir kısmını bu dolaylı yolla da gösterdiğini belirtiyor.
türkiye’de ücretsiz yemek tartışması
Türkiye’de devlet okullarında ücretsiz yemek uygulaması bulunmuyor. Bazı belediyeler veya sivil toplum kuruluşları sınırlı ölçekte destek verse de, milyonlarca öğrenci için günlük ücretsiz öğün hala hayata geçirilmedi.
Bu durum, özellikle dar gelirli ailelerin çocuklarında beslenme ve sağlık açısından çifte dezavantaj yaratıyor. ABD’deki bu araştırma ücretsiz okul yemeklerinin sadece sosyal destek değil, aynı zamanda bir halk sağlığı yatırımı olduğunu vurguluyor.
OKUL YEMEĞİ HALK SAĞLIĞI MESELESİ
Bilimsel kanıtlar net: Ücretsiz okul yemekleri, çocuklarda hipertansiyon ve obezite riskini azaltıyor. Bu tür politikalar, ilerleyen yıllarda sağlık sistemine binen yükü de düşürebilir. Türkiye’de de bu bulgular ışığında ücretsiz okul yemeği tartışmasının yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda sağlık ve eşitlik boyutuyla ele alınması gerekiyor.
