Yaz mevsiminin bereketi kavanozlara, donduruculara taşınıyor. Türkiye’nin dört bir yanında mutfaklarda telaşlı ama keyifli bir hazırlık var: kimi domatesi sos yapıyor, kimi biberi közleyip kavanoza basıyor, kimi de meyveleri dondurucuya kaldırıyor.
Hangi sebze ve meyvelerden kışlık yapılır?
• Domates; salça, sos ya da rendelenmiş halde kavanozlara dolduruluyor.
• Biber ve patlıcan; közlenerek ya da doğranıp yağlı soslarla konserve ediliyor.
• Fasulye, bamya, bezelye; haşlanıp kavanozlarda saklanıyor.
• Kayısı, şeftali, vişne; komposto, reçel ya da marmelat olarak hazırlanıyor.
Dondurucuya atılması daha sağlıklı olanlar sebze ve meyveler nelerdir?
• Ispanak, pazı, brokoli; yıkanıp porsiyonlanarak dondurucuya giriyor.
• Mısır taneleri; haşlanıp poşetleniyor.
• Çilek, böğürtlen, dut; tatlı ve içeceklerde kullanılmak üzere donduruluyor.
Kış için hazırlıklarda nelere dikkat edilmeli?
Konserve yaparken dikkat edilmesi gereken en kritik nokta botulizm riski. Bu nedenle kavanozların ve kapakların kaynar suda sterilize edilmesi, yiyeceklerin yeterli süre kaynatılması büyük önem taşıyor. Aksi halde gıda güvenliği tehlikeye girebiliyor.
Dondurucuda saklama ise besin değerini koruma açısından oldukça avantajlı. Araştırmalar, şoklanarak dondurulan sebze ve meyvelerin C vitamini ve lif içeriğini büyük ölçüde koruduğunu ortaya koyuyor. Ancak dondurulmuş gıdaların bir kez çözüldükten sonra tekrar dondurulması kesinlikle önerilmiyor.
Kültürel bir miras
Kışlık hazırlık sadece gıdayı saklama yöntemi değil, aynı zamanda bir kültürel miras. Anadolu’da kadınlar kavanoz kapaklarının tuttuğunu gösteren “çıt” sesini uğur sayar. Anneanneler ve babaanneler için konserve yapmak sadece bir mutfak işi değil, aileyi doyurmanın ve kışa güvenle hazırlanmanın sembolü. Bugün ekonomik açıdan da konserve geleneği yeniden önem kazanıyor. Yazın daha uygun olan bu gıdalar kışın yüksek fiyatlara satıldığı düşünüldüğünde, hazırlanan kışlıklar aile bütçesine katkı sağlıyor.
Kavonazlama yapılırken hangi adımlar izlenmeli?
• Konserve yapılacak sebze ve meyveler mutlaka mevsiminde ve taze seçilmeli.
• Cam kavanozlar ve kapaklar kaynar suda en az 10 dakika sterilize edilmeli.
• Dondurulacak sebzeler hafif haşlanarak vitamin kaybı en aza indirilmeli.
• Kavanozlar serin ve karanlık bir yerde saklanmalı.
